Mensen maken de stad van de toekomst en digitalisering ondersteunt daarbij
De ingenieur schijnt de komende jaren flink te moeten strijden met zijn digitale concurrent. Ons werk kun je in de toekomst net zo goed aan een computer overlaten, is de gedachte. Er bestaan platforms die op basis van data exact kunnen berekenen wat technisch gezien de beste oplossing is voor een vraagstuk. Bovendien zijn die platforms ook nog eens voor iedereen toegankelijk. Gratis en voor niets. Doet de ingenieur er dan niet meer toe in deze wereld die steeds digitaler wordt? Eerlijk gezegd geloof ik er niks van. Een computer kan veel. In veel opzichten meer dan een mens. Daardoor zou je digitalisering kunnen zien als een bedreiging, maar zelf zie ik het juist als een zegen voor ons vak. Digitalisering is geen doel op zich, maar een praktische ondersteuning van ons werk. Het geeft ons als mensen ruimte om te doen waar wij in uitblinken: de techniek verbinden met menselijk gedrag, emoties en de maatschappelijke impact die een oplossing teweegbrengt. Want zonder het creëren van draagvlak is een oplossing nooit compleet. Ik ben er dan ook van overtuigd: mensen maken de stad van de toekomst, digitalisering ondersteunt en biedt de middelen om dat mogelijk te maken.
Stedelijke gebieden worden steeds drukker, de mobiliteit in en rond die omgeving neemt toe, terwijl de ruimte beperkt is. En dan zijn er ook nog klimaat- en energievraagstukken die om een oplossing vragen. Mensen willen een veilige, gezonde en prettige leefomgeving waarin ze zich flexibel kunnen verplaatsen van huis naar werk, sportschool of familie. Maar hoe dat in de praktijk wordt gerealiseerd is elke keer anders. 
Laten we een simpel voorbeeld nemen: een nieuw aan te leggen weg, die de verkeersveiligheid in de stad moet vergroten. Digitalisering maakt het mogelijk om met een aantal parameters razendsnel tientallen opties te geven hoe en waar die weg kan komen te liggen. Maar welke moet de gemeente kiezen? Daar komen allerlei vragen bij kijken. Welke belangen spelen er en wat is de maatschappelijke impact van de beslissing? Hoe creëer je draagvlak bij mensen die van mening zijn dat er helemaal geen weg moet komen? Welke compromissen moeten er gesloten worden om te zorgen dat iedereen achter de plannen staat? Maar ook de vraag hoe je het gedrag van mensen kunt beïnvloeden om een verkeerssituatie veiliger te maken, is interessant.
De ingenieur uit het digitale tijdperk weet technische keuzes en maatschappelijke consequenties met elkaar te rijmen. Hij is allang niet meer de techneut die uitsluitend rekent en ontwerpt, maar een verbinder binnen een technisch en maatschappelijk proces. Door allerlei partijen met elkaar in verbinding te brengen, werk je gezamenlijk toe naar de best mogelijke oplossing voor een omgeving waar de mens centraal staat. Een beslissing is het resultaat van een gezamenlijk proces tussen alle betrokkenen. En aangezien projecten steeds complexer worden met meer stakeholders, is er voor de ingenieur een belangrijke taak weggelegd als spil binnen dit proces. Soms merk ik dat het clichébeeld van de ingenieur nog steeds bestaat: een technisch wonder dat op sociaal vlak niet op z’n sterkst is.
Als ik voor mijn eigen organisatie spreek is dat beeld flink achterhaald. Onze adviseurs en ingenieurs organiseren bewonersbijeenkomsten, ontwerpsessies met betrokkenen en excursies door wijken waar aan nieuwe plannen wordt gewerkt.
Een ingenieur anno 2019 is goed in staat om zich in te leven in mensen. Gevoelens en meningen van betrokkenen neemt hij serieus, belangen weegt hij af en weerstand weet hij om te zetten in draagvlak. Als je er zeker van wilt zijn dat je er in de toekomst toe doet, focus je dan op het ontwikkelen van je soft skills, zodat je goed in verbinding kunt zijn met mensen. Beschouw digitale platforms als welkome assistentes die je werk gemakkelijker maken. Daardoor kun jij je nog beter richten op de menselijke kant van projecten en plannen.
Ik kan niet anders zeggen dat ik vooral erg enthousiast word van de kansen die digitalisering ons tot nu toe heeft geboden. In Finland zijn we marktleider in het gebruik van Bouw Informatie Modellen (BIM), onze collega’s in Zweden excelleren in data processing en in Nederland zijn we marktleider in het ontwikkelen van geografische informatie systemen (GIS) voor gemeenten. Nieuwe technologieën hebben het mogelijk gemaakt om systemen te ontwikkelen waarmee we nog effectiever samen kunnen werken en levensechte 3D-ontwerpen kunnen maken. We zetten bijvoorbeeld virtual reality in om onze klanten met een VR-bril rond te leiden door een toekomstige omgeving. Data die vroeger alleen beschikbaar was via de klimaatatlas en exclusief begrijpelijk voor een expert, hebben we vertaald naar een eenvoudig label. Elke gemeente kan daarmee zo zien hoe klimaatadaptief zij is. In de praktijk levert het vooral nieuw werk op. Er is behoefte aan nieuwe functies die technische expertise verbinden met andere vakgebieden. Onze verkeerspsycholoog schuift daarom geregeld aan, wanneer het gaat over mobiliteitsoplossingen. Zij buigt zich over de vraag hoe je een technische oplossing zo kunt vormgeven dat het menselijke gedrag op gunstige wijze wordt beïnvloed. We zijn ook aan het experimenteren met de Jheronimus Academy of Data Science om een Social Data Layer te ontwikkelen dat het sentiment op social media meet rondom actuele issues in het stedelijk gebied.
Het vraagt wel wat van de klassieke diehard techneut om zich toe te leggen op het ontwikkelen van zijn of haar soft skills. Een goede technische oplossing moet ineens concurreren met de meningen en gevoelens van mensen. En daar moet je mee om kunnen gaan. Bij het ontwikkelen van een omgeving staat de mens centraal, de computer kan daarvoor fantastische oplossingen creëren. Maar alleen de mens kan de variabelen toevoegen die maken dat gebruikers van de gebouwde omgeving ook daadwerkelijk tevreden en gelukkig zullen zijn.
Eugene Grüter is CEO van ingenieursadviesbureau Sweco Nederland
