Wereldprimeur: waterstofaangedreven boring

Het aanleggen van ondergrondse infrastructuur vormt de kernactiviteit van A.Hak: van gas- en waterleidingen tot en met hoogspanningskabels. Klimaatdoelen en de daarmee verbonden energietransitie betekenen voor de organisatie uit Tricht een flinke ommezwaai, die de afgelopen jaren met de overgang van Gronings naar buitenlands gas werd ingezet. Zo droeg A.Hak bij aan de bouw van een stikstoffabriek in Groningen om buitenlands hoogcalorisch gas om te zetten naar laagcalorisch gas met meer stikstof, zoals dat uit de Groningse gasvelden kwam. “In 2050 moet de energievoorziening bijna helemaal duurzaam en CO2-neutraal zijn”, weet Guus Scheeren, eindverantwoordelijke gestuurd boren bij A.Hak. “Wij ontplooien diverse initiatieven om stap voor stap naar dit doel toe te werken. Denk aan emissieloze bouwplaatsen of emissieloos transport.”

Uitdaging
A.Hak wil de uitdagingen die dit oplevert samen met zijn opdrachtgevers oppakken, vervolgt Scheeren. “Het gaat erom een goede balans te vinden tussen verduurzaming, vergunningverlening en betaalbaarheid. We hebben hiervoor een roadmap, maar die is niet in beton gegoten. We grijpen de kansen die we onderweg tegenkomen.”
Als die kansen leiden tot verduurzaming én financieel rendabel zijn, heb je het beste van twee werelden. Zoals bij het project dat A.Hak in Bergen op Zoom uitvoerde in opdracht van TenneT: een wereldprimeur met een waterstofaangedreven horizontaal gestuurde boring. De uitdaging – een door stikstofproblematiek stilgevallen bouwproject – werd omgezet in een kans om zowel efficiënter als duurzamer te boren. “Stikstof is nú een probleem”, benadrukt Scheeren. “Voor de natuur én voor veel bouwprojecten die vertragen of stilvallen wegens een te hoge stikstofuitstoot. En dat geldt ook voor projecten die juist bedoeld zijn om de met de klimaatdoelen verbonden energietransitie te realiseren.”

‘Behalve duurzamer is de boormachine efficiënter, omdat er geen aandrijfenergie verloren gaat’

Stikstofproblematiek
Zo’n project was de aanleg van een 150kV-kabel tussen Bergen op Zoom en Woensdrecht om het zwaar overbelaste stroomnetwerk te versterken. Het merendeel was gerealiseerd, toen de benodigde verlenging van de vergunning struikelde over de stikstofproblematiek. Vervolgens lag de afronding bijna een jaar stil. “De bouwplaats lag tussen twee kwetsbare natuurgebieden: de Brabantse Wal en het Markiezaatsmeer. We moesten de emissie van stikstof sterk reduceren om verder te mogen gaan. TenneT had al een pilot uitgevoerd op het gebied van verduurzaming, met een batterijaangedreven boring. De oplossing bleek voor ons project echter te liggen in het vervangen van diesel als energiebron door waterstof.”

Genpower, de vaste leverancier van energie op bouwplaatsen van A.Hak, werd betrokken bij het zoeken naar een emissieloze booraanpak. De onderneming kwam daarvoor met door waterstof aangedreven generatoren: een duurzaam alternatief voor de normaal gebruikte dieselgeneratoren. Daarnaast werd de dieselaangedreven boormachine vervangen door een elektrische variant. Inmiddels is het grootste deel van het materiaalpark van A.Hak geëlektrificeerd. Behalve meer duurzaam is de boormachine nu efficiënter, omdat er geen aandrijfenergie verloren gaat. De energiebesparing ten opzichte van de dieselaandrijving kan oplopen tot 50%.

Snel resultaat
Het resultaat mocht er zijn: binnen tien weken lag er dankzij intensieve samenwerking binnen A.Hak, TenneT en Genpower een concreet plan van aanpak om de stikstofdepositie te minimaliseren: H2DD, Hydrogen Driven Drilling (een woordspeling op de gebruikte boortechniek van horizontal directional drilling, HDD). Een maand later al, in januari 2024, kon de aanleg van de kabelverbinding worden afgerond. “Deze waterstoftechniek is nog niet eerder ingezet bij een horizontaal gestuurde boring”, vertelt Scheeren met gepaste trots. “Ook heeft deze inzet van waterstof nog nooit op een bouwlocatie plaatsgevonden op deze schaal. Een dubbele primeur dus. 100% emissieloos is uiteindelijk ook mogelijk. Daarvoor moeten we stappen zetten samen met onze toeleveringsketen.”

Uiteindelijk leverde het project onder de streep alleen maar winnaars op, concludeert Scheeren. “Het project kon doorgaan, de kwetsbare natuur eromheen werd beschermd, we hebben een stap gezet richting duurzaamheidsdoelen en de arbeidsomstandigheden verbeterden omdat er geen dieseluitstoot en veel minder lawaai was. En dit is pas het begin. We willen nog veel meer van dit soort initiatieven ontplooien en de kennis hierover delen met onze concullega’s. Want iedereen profiteert wanneer we als sector groeien op dit gebied.”