Modern risicobeheer houdt keten gezond

“Het belang van riskmanagement is de afgelopen jaren sterk toegenomen”, vertelt Jens Vrolijk, hoofd Commodity Solutions bij ING Commercial Banking. Schommelende grondstofprijzen en onzekerheid over de kredietwaardigheid van leveranciers dwingen ondernemers meer aandacht te besteden aan ketenrisico’s.

Risicobeheer is natuurlijk niets nieuws voor ondernemers, maar volgens Annerie Vreugdenhil, directeur van ING Commercial Banking Nederland, zijn de focus en het belang ervan de afgelopen jaren wel sterk veranderd. “Traditioneel richt risicobeheer zich op de kredietwaardigheid van klanten”, legt zij uit. “Dat doen zij door tijdig kredietinformatie in te winnen of door in zee te gaan met een kredietverzekeraar of factoringbedrijf. Dit debiteurenrisicobeheer is nog steeds belangrijk, maar inmiddels behelst riskmanagement veel meer.”

Een onderwerp waarvoor de belangstelling sterk groeit is de levensvatbaarheid en kredietwaardigheid van toeleveranciers. “Daar zijn goede redenen voor”, legt Vreugdenhil uit. “Ten eerste staan bij veel ondernemers de betaaltermijnen onder druk. Late betalingen hebben grote invloed op het werkkapitaal van toeleveranciers. Tegelijkertijd vragen steeds meer ondernemers zich af hoe solide hun leveranciers eigenlijk zijn.”

Vooral waar toeleveranciers een uniek of cruciaal onderdeel produceren, is hun levensvatbaarheid voor ondernemingen van groot belang. Het wegvallen van zo’n leverancier stelt een bedrijf immers onmiddellijk voor problemen. “Grotere bedrijven beseffen tegenwoordig gelukkig dat zij hierin ook een eigen verantwoordelijkheid hebben”, meent Vreugdenhil. “Zij weten dat zij invloed hebben op de levensvatbaarheid van toeleveranciers. Om die reden zie je dat grotere bedrijven voorzichtiger zijn geworden om qua inkoopprijs het onderste uit de kan te halen.” Anders gezegd: veel bedrijven beseffen risico te lopen als zij aan de marges komen van een belangrijke toeleverancier. Voorkomen dat toeleveranciers verzwakken is ook een vorm van risicobeheer.

Keten versterken

Een innovatieve oplossing die een stap verder gaat is Supply Chain Finance. “Uitgangspunt van die oplossing is dat grotere ondernemingen vaak een betere kredietrating hebben dan kleine toeleveranciers”, legt Vreugdenhil uit. “Zij kunnen dus goedkoper geld lenen en daardoor hun leveranciers een kortere betaaltermijn bieden.” Grotere bedrijven versterken op deze manier de liquiditeitspositie van hun toeleveranciers, waardoor deze kunnen investeren in onderzoek en ontwikkeling, productverbetering en het stroomlijnen van hun productieprocessen. “Met Supply Chain Finance helpen we ondernemers om hun leveranciersketen te versterken”, vat Vreugdenhil samen. “Bovendien dragen we bij aan het verlagen van de totale kosten in de keten.” Een derde voordeel van Supply Chain Finance is dat het de band tussen een ondernemer en zijn toeleveranciers verstevigt. Ook dat komt de concurrentiepositie van alle partijen ten goede. ING Commercial Banking verwacht dat de belangstelling voor Supply Chain Finance de komende jaren sterk zal groeien. De bank heeft daarop geanticipeerd door het proces voor klanten te vereenvoudigen en veel papierwerk te vervangen door elektronische verwerking.

Commodityrisico’s

Een tweede relatief nieuw aspect van risicobeheer richt zich op grondstoffen. “De markt voor veel grondstoffen is zeer beweeglijk”, begint Jens Vrolijk, hoofd Commodity Solutions bij ING Commercial Banking. “Kijk bijvoorbeeld naar de schommelingen van de prijs voor ruwe olie. De afgelopen twee jaar hebben wij pieken gezien van 150 dollar en dalen van 40 dollar per vat.” Voor olie, maar ook voor delfstoffen en zelfs voor zogenaamde soft commodity’s als koffie en cacao, geldt dat prijzen sterk kunnen schommelen. “Dat wordt mede veroorzaakt door opkomende economieën”, aldus Vrolijk. “Doordat die zich schoksgewijs ontwikkelen, fluctueert ook de vraag naar grondstoffen sterk.”

Een andere oorzaak voor prijsschommelingen kunnen de politieke omstandigheden zijn. Zo steeg de prijs voor cacao een paar maanden geleden sterk na gewelddadige politieke conflicten in Ivoorkust. Voor veel bedrijven kunnen prijsschommelingen negatief doorwerken, want lang niet iedere ondernemer kan prijsstijgingen aan klanten doorberekenen. “Dat geldt bijvoorbeeld voor luchtvaartmaatschappijen, die vaak al maanden van tevoren transportprijzen hebben vastgelegd”, legt Vrolijk uit. “Prijsstijgingen beïnvloeden onmiddellijk het bedrijfsresultaat. Gebruikers van grondstoffen willen zich daarom indekken tegen het risico van prijsstijgingen.” Elders in de grondstoffenketen speelt precies het omgekeerde. “Producenten en handelaren rekenen op een bepaalde verkoopprijs. Zij willen zich dus juist indekken tegen prijsdalingen.”

Als grote internationaal opererende bank rekent ING een groot aantal partijen in grondstofketens tot haar klanten. “Wij kunnen daardoor risico’s herpositioneren, waardoor we zowel producenten en handelaren als afnemers voor een bepaalde periode prijsgaranties kunnen bieden”, legt Vrolijk uit. “Dankzij onze uitgebreide internationale portefeuille zijn we in staat om een boek op te bouwen met risico’s die elkaar opheffen.”

Vrolijk legt er de nadruk op dat ING zelf geen posities inneemt in grondstoffenmarkten. “Het afdekken van commodityrisico’s doen we niet speculatief, maar puur als financiële oplossing voor onze klanten.”

Checklist

Volgens Vrolijk groeit de belangstelling voor het afdekken van commodityrisico’s sterk, maar zal het niet voor iedere ondernemer nodig zijn. “De checklist hiervoor is eenvoudig”, zegt Vrolijk. “Ondernemers moeten zich afvragen in hoeverre hun kostprijs of opbrengst wordt bepaald door de prijs van grondstoffen. Ten tweede speelt een rol in hoeverre een ondernemer gestegen grondstofprijzen kan doorberekenen aan klanten. Ten slotte zal een ondernemer moeten bedenken in hoeverre concurrenten zich tegen de volatiliteit van grondstofprijzen hebben ingedekt.” De antwoorden op die vragen bepalen of een onderneming zich moet wapenen tegen commodityrisico’s en daarvoor eens een afspraak moet maken met ING Commercial Banking.