Coöperatieve organisatievorm heeft de toekomst

Martin van Rijn, Frido Kraanen
PGGM

Het bedenken van collectieve oplossingen en het delen van risico’s liggen van oudsher ten grondslag aan de coöperatie als ‘oervorm’ van sociale netwerken. Pensioenuitvoerder, vermogensbeheerder en coöperatie PGGM brengt deze ‘oude’ uitgangspunten met moderne middelen ten uitvoer.

Martin van Rijn, CEO van PGGM, constateert dat veel organisaties in toenemende mate toegroeien naar een situatie waarin ze niet meer geheel zelfstandig vraagstukken kunnen oplossen en producten of diensten kunnen ontwikkelen. Van Rijn: “Sommige vraagstukken zijn zo complex dat ze om samenwerking vragen, en voor veel nieuwe producten en diensten geldt dat ze beter en sneller ontwikkeld kunnen worden binnen een samenwerkingsverband. Bij PGGM realiseren we ons al langere tijd dat we meer te bieden hebben dan uitsluitend dienstverlening rond het uitvoeren van pensioenregelingen en vermogensbeheer. Binnen die domeinen zijn we uiteraard specialist, maar voor het ontwikkelen van aanvullende producten en diensten en voor het helpen oplossen van maatschappelijke vraagstukken zoeken we steeds vaker de samenwerking met strategische partners die specialist zijn op hún terrein. Een voorbeeld van zo’n samenwerkingsvorm is het Deltaplan Dementie. In Nederland lijden nu bijna 250.000 mensen aan dementie. Tegen 2040 zal dat aantal minimaal zijn verdubbeld. Behalve met die alarmerende toename krijgen we te maken met een drastisch krimpend aanbod op de arbeidsmarkt, met name in de zorgsector. Het Europees Parlement heeft de Commissie in 2010 gevraagd het onderwerp dementie tot een EU-prioriteit te maken en heeft een dringend beroep gedaan op elke lidstaat om hier snel werk van te maken. Frankrijk en Engeland hebben al vergaande initiatieven ontwikkeld, maar Nederland blijft tot nu toe enigszins achter. Gelukkig werkt nu een groot aantal belangrijke en zeer diverse partijen, waaronder PGGM, samen om het zogeheten Deltaplan Dementie van de grond te krijgen. We hopen dat dit unieke samenwerkingsverband ook de regering zal stimuleren om snel drastische maatregelen te nemen.”

Dialoog

In hoeverre spelen moderne netwerken als sociale media een rol in dit soort ontwikkelingen? Van Rijn: “Wat dichter bij huis staan we als pensioenuitvoerder aan de vooravond van het vormgeven van een nieuw pensioencontract. In nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers raadplegen we hun deelnemers over dit nieuwe contract. Zo hebben we in opdracht van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn een aantal stellingen geformuleerd waarop deelnemers online konden reageren. In de eerste twee weken heeft dat ruim 50.000 reacties opgeleverd. Op deze manier kunnen we veel sneller dan ooit de meningen peilen van de mensen om wie het daadwerkelijk gaat. We zijn als coöperatie ook voortdurend in gesprek met onze leden. Dankzij moderne technieken verloopt die dialoog veel efficiënter en effectiever, waardoor we onze dienstverlening veel sneller kunnen verbeteren en nieuwe diensten kunnen aanbieden, ook in samenwerking met strategische partners.”

Zorgflorijnen

Frido Kraanen, Directeur Coöperatie en Leden bij PGGM, geeft een voorbeeld van zo’n proces van cocreatie: “Enige tijd geleden zijn we het project Zorgflorijnen gestart. Het idee hierachter is dat een aantal partijen zich zorgen maakt over de vraag wat er gebeurt als de overheid zich steeds meer terugtrekt en er daardoor collectieve zorgarrangementen dreigen te verdwijnen. Nemen mensen die taken automatisch over, zoals het inmiddels demissionaire kabinet onder het motto ‘eigen verantwoordelijkheid’ suggereert? Partijen als Rabobank, CZ Verzekeringen, Achmea en PGGM kwamen al snel tot de conclusie dat deze ontwikkeling in de samenleving moet worden geholpen. Vanuit een samenwerkingsverband tussen deze partijen en vanuit ieders aparte perspectief is het concept Zorgflorijnen ontwikkeld. Kort gezegd komt dit neer op een online marktplaats voor het uitruilen van mantelzorg en vrijwilligersactiviteiten. Daar komt dus geen ‘echt’ geld aan te pas – het vindt volledig plaats op basis van het vrijwillig aanbieden van mantelzorgdiensten aan mensen in de buurt, bezoek aan eenzame mensen enzovoort. De beloning bestaat uit credits, die op hun beurt weer kunnen worden besteed aan zorg die de aanbieder nu of in de toekomst zelf nodig heeft. Het idee is gestart met een onderzoek dat in 2010 in opdracht van PGGM is uitgevoerd door studenten van Wageningen Universiteit. Uit dit onderzoek blijkt dat heel veel mensen bereid zijn iets voor een ander te doen, maar niet weten hoe ze dat moeten organiseren.”

Norm

“Vanuit het principe ‘vinden en verbinden’ is vervolgens een online systeem bedacht waarin vraag en aanbod van zorg lokaal bij elkaar gebracht kunnen worden. Het concept wordt op dit moment ontwikkeld in de vorm van een coöperatie, waarvan gemeentes, zorginstellingen en andere belanghebbende organisaties lid kunnen worden. Het Centrum voor Revalidatie Beatrixoord in Haren heeft zich bijvoorbeeld als lid aangemeld. Ieder lid draagt bij aan de kosten van verdere ontwikkeling en heeft daar ook invloed op. Binnenkort starten ook pilotprojecten in Julianadorp en Amsterdam-Oost. De uitwisseling van ervaringen leidt tot verbetering van het concept. Naarmate de coöperatie verder groeit, zal deze steeds meer gaan functioneren als netwerk, waarbinnen heel snel waardevolle informatie kan worden uitgewisseld. Dat is een totaal ander concept dan de op commerciële leest geschoeide joint venture, waarbinnen een product of dienst wordt verzonnen en geld wordt gevraagd voor een licentie. De betrokkenheid van de leden van een coöperatie blijkt veel groter te zijn dan bij zo’n joint venture. PGGM verwacht dan ook dat de coöperatieve organisatievorm in de toekomst veel meer zal voorkomen.”