Hoe ga je duurzaam om met energieverbruik? “Dat hangt ervan af; het verschilt namelijk voor elk bedrijf”, zegt Jacob Ruiter van Essent. “Wij stappen schouder aan schouder met onze klanten in dat avontuur. Want er is zo veel meer te winnen dan alleen het terugdringen van verbruik.”
Jacob Ruiter, bouwjaar 1963, begon na zijn studie mijnbouwkunde met het opsporen van olie en gas in Afrika, en werkte daarna voor een producent van buizen voor de olie-industrie. In 2000 kwam hij bij de milieudivisie van Essent terecht, waar uit gebruikte grondstoffen brandstof en nieuwe grondstoffen werden geproduceerd. Het is dan ook niet vreemd dat hij tegenwoordig, als directeur Grootzakelijk bij Essent, vooral werkt aan duurzaamheid bij zijn klanten. Ruiter: “Essent is al langer bezig met duurzaamheid: niet voor niets zijn we de grootste leverancier van groene energie in Nederland. In 1995 waren we de uitvinder van Groene Stroom en in Nederland zijn we al twintig jaar marktleider op het gebied van Groen Gas. We blijven continu gefocust op duurzame projecten. Zo hebben we bijvoorbeeld geïnvesteerd in een project bij de stortplaats Schoteroog en de ernaast gelegen waterzuivering, waarbij biogas wordt onttrokken en opgewaardeerd naar groen gas van aardgaskwaliteit. Dit gas wordt vervolgens op het landelijke aardgasnet gezet.”
Daarnaast is Essent de dialoog aangegaan met zijn klanten om te zien waar gezamenlijk beter met energie kan worden omgegaan. “In het grootzakelijke segment heeft het ene bedrijf een sterkere maatschappelijke agenda dan het andere”, zegt Ruiter. “Vooral beursgenoteerde bedrijven willen maatschappelijk verantwoord ondernemen en werken aan een circulaire economie. Daar hoort dus ook bij: hoe kun je verantwoord omgaan met je energiebehoefte? Dat is een heel lastige vraag, want energie kan maar eenmaal gebruikt worden. Dus hoe zou je je energiebehoefte kunnen verduurzamen? Onze klanten weten dat niet altijd, en laat ik het maar meteen zeggen: wij hebben ook geen generiek antwoord. Maar wij vinden wél dat we dat samen moeten uitzoeken.”
‘Transparantie is essentieel, wil je met elkaar in dialoog gaan en elkaar begrijpen’
Essent zet daarom, samen met een aantal van zijn klanten, in op cocreatie, zegt Ruiter: “Door middel van cocreatie proberen we samen met onze klanten vanuit het gemeenschappelijke belang, met enthousiasme en door het uitwisselen van ideeën te komen tot producten op het gebied van energiebesparing. Gezamenlijk testen we als eersten innovaties op dit gebied, die inzicht bieden in het verbruik bij klanten en hoe daarin bespaard kan worden.”
De aanzet daartoe werd gegeven tijdens de cocreatiedag, waarbij Essent met klanten in dialoog ging over mogelijkheden tot verduurzaming van energie. Ruiter: “Als je gezamenlijk praat over energie in een circulaire economie, dan merk je dat iedereen met vragen zit en van anderen wil leren. Er zijn bedrijven die meteen een project willen starten, andere bedrijven kijken eerst de kat uit de boom. Sommige bedrijven brengen heel concrete doelstellingen ter tafel, terwijl andere voor elke verbetering openstaan.”
Inmiddels heeft Essent al met een aantal grote klanten aan die verduurzaming gewerkt. “We hebben projecten gedaan met bedrijven als FrieslandCampina, Rabobank en DutchView”, vertelt Ruiter. “Wat ons bindt, is die energiebehoefte en de vraag hoe we daar op een duurzame manier mee om kunnen gaan. Maar het is niet zo dat we een soort van koffertje opendoen met standaardproposities; elk project vraagt om maatwerk, want de mogelijkheden verschillen per bedrijf. Zo hebben we met DutchView gekeken naar mogelijkheden waarmee zowel het bedrijf zelf als het eigen personeel kan profiteren van groene energie. En zo komen we elke keer weer een stapje dichter bij echt duurzaam.”
DutchView bleek daar heel tevreden mee, aldus Dave Nijmeijers, CTO DutchView Holding: “Het mooie aan onze samenwerking is dat we aanvullende kennis en netwerken delen. Essent helpt ons aan oplossingen en partners om onze duurzame ambitie waar te maken, en zij doen nieuwe kennis op over de behoefte van de business-to-businessmarkt. We helpen Essent daarnaast aan multimediale producten, zoals videocontent en apps. Cocreatie biedt beide partijen de kans om gezamenlijk echt resultaat te boeken.”
Het effect van cocreatie is heel divers, vertelt Ruiter. “Je hebt een verantwoordelijkheid voor de maatschappij, maar het gaat ook om euro’s. De meest directe doelstelling is de energierekening verlagen. Daarin hebben we een aantal samenwerkingen met bedrijven lopen, en dat blijkt om substantiële bedragen te gaan. Soms biedt de samenwerking een bedrijf een betere concurrentiepositie. Zo blijken bouwbedrijven meer kans te maken bij aanbestedingen als ze kunnen aantonen dat ze duurzamer zijn dan hun concurrenten.”
Al is niet van tevoren goed aan te geven wat een project gaat opleveren, het voordeel ervan is volgens Ruiter evident. “Hoe specifieker je de energiebehoefte zichtbaar maakt, hoe gunstiger we het kunnen aanbieden. We gaan schouder aan schouder het traject in: als jij dat pad op wilt, dan gaan wij met je mee. Transparantie is daarbij essentieel, wil je met elkaar in dialoog gaan en elkaar begrijpen. Het verdiept de relatie met je klant; het spel wordt intensiever en ook leuker. Je bouwt aan een duurzame klantrelatie. Duurzaamheid is per definitie iets van de lange termijn, en op die manier gaan we ermee om. Natuurlijk speelt prijs een rol, maar er is nog zo veel meer dan dat te winnen.”
Internet en social media spelen een belangrijke rol in de huidige B2C-communicatie. Emakina.NL zet deze kanalen in om de relatie tussen merken en consumenten te verstevigen en om de commerciële effectiviteit van ‘online’ te verbeteren.
Emakina.NL heeft een succesvolle eigen visie en strategie ontwikkeld voor ‘social branding’ en merkloyaliteit. De belangrijkste doelstelling van Emakina’s ‘contentivationstrategie’ is het verstevigen van de relatie tussen merk en consument. “De kracht van een merk gebruiken en benadrukken wat de waarde ervan is voor de consument, is veel belangrijker dan het volgen van een trend”, zegt Raymon de Kruijff, voormalig Managing Director van Emakina die als Digital Strategy & Concept Expert de gelederen van de onderneming blijft versterken. “Het is voor merken heel verleidelijk om mee te gaan met elke nieuwe hype, zonder zich af te vragen of die nieuwe kanalen wel relevant zijn voor de merkbeleving. Wat wij in essentie met onze strategie voor elkaar krijgen, is dat merkloyaliteit bij de consument wordt omgezet in ‘brand love’.”
Welke middelen hanteert Emakina om dat te bewerkstelligen? “Enkele jaren geleden hadden alle bedrijven ‘brand sites’ die een totale merkervaring moesten worden”, valt Serge van Marion, creative director bij Emakina, zijn collega bij. “Social media, zoals Facebook, Twitter en Pinterest, zijn sindsdien enorm gegroeid en merken hebben al snel het idee ‘dat ze er iets mee moeten’, zonder zichzelf de tijd te gunnen om na te denken over de consequenties. Het creëren van unieke en waardevolle content voor al die kanalen vergt namelijk behoorlijk veel van je resources. Als je die content vervolgens niet up-to-date houdt, is de informatie op al die kanalen al snel oudbakken. En dat is nu juist wat je als merk moet vermijden.”
‘Het uiteindelijke doel is de relatie tussen het merk en de consument te verstevigen’
De Emakina Groep is een Digital Native Agency. Denken over en werken met internet en content gebeurt op een manier zoals Digital Natives doen: internet is een vanzelfsprekendheid en het is een verzamelpunt voor merkcommunicatie. Emakina.NL houdt merken een spiegel voor als ze een keuze maken voor een digitaal kanaal. “Merken moeten werken vanuit één digitale strategie”, legt De Kruijff uit. “Alleen een totaalplan leidt naar merkloyaliteit, want het uiteindelijke doel is immers om mensen van dat merk te laten houden.” Het gebruik van social media is daarvoor een van de pilaren. Je moet niet slechts voor één kanaal kiezen, niet alleen voor Facebook, maar je moet een merk op alle kanalen etaleren, ook de mobiele. Een onlinefolder op een brand site publiceren, wat een decennium geleden de standaardpraktijk was, is allang niet meer voldoende. “Als je als merk ‘sociaal’ wilt zijn, moet je ervoor zorgen dat je ook alom aanwezig bent”, zegt De Kruijff. Veel bedrijven gaan nog steeds uit van het traditionele campagnedenken en willen een boodschap overbrengen op het moment dat het hen uitkomt. Tegenwoordig moet je dat echter omkeren: ‘put the people first.’ Oftewel: meer luisteren naar de consument én beseffen dat het merk er is voor de consument, en niet andersom. “Er heeft een omslag plaatsgevonden naar realtime marketing”, legt Van Marion uit. “Consumenten zijn niet meer te vangen in reclameblokken, maar zijn 24/7 op zoek naar informatie. Als merk moet je invulling kunnen geven aan zo’n 24/7-lifestyle. Social branding kun je niet zomaar aan- en uitzetten. Het brengt een aanzienlijke verandering met zich mee in het gedrag, denken en inrichten van een organisatie.”
Het gesprek aangaan met de consument om de band met het merk te verstevigen en te bestendigen doet Emakina.NL via ‘contentivation’: de manier om content te activeren ten behoeve van de consument. Contentivation staat nooit los van ‘contextivation’ en collectivation: de verzameling van alle user-generated content die de community heeft gepubliceerd op het kanaal. “Relevante content voegt iets wezenlijks toe aan de merkbeleving van de consument”, vertelt Van Marion. “Een goede contentstrategie is de motor van een positieve merkbeleving voor de consument. Het gaat erom dat de juiste content op het juiste moment via het juiste kanaal bij de consument terechtkomt. En vervolgens moet je als merk de juiste signalen oppikken van merkliefhebbers die met die content aan de slag gaan. Daar begint de dialoog, die als een virtuele flirt moet leiden tot een langdurige relatie: brand love.”
Social media hebben een revolutie veroorzaakt in de relatie tussen het merk en de digitale consument. Om die relatie te onderhouden is heel veel kennis nodig over wat mensen drijft, maar ook de nodige expertise om de communicatie en conversatie met de consument in goede banen te leiden. “Als bureau zijn wij uitgerust op zo’n 24/7-dialoog tussen mens en merk”, zegt De Kruijff. “Vervolgens rusten we merken uit met de juiste strategie om in te spelen op die mondige online consument.” Met meer dan tien jaar ervaring kan Emakina.NL stellen die online consument aardig goed te kennen. De Europese expertisecentra van de Emakina Groep zorgen voor duidelijkheid in het digitale landschap. Die structuur maakt het mogelijk om in de verschillende thuismarkten unieke merkervaringen te creëren en tegelijkertijd flexibel te kunnen opereren als lokale agencies.
Creëren van online verbondenheidMarketing in het digitale tijdperk is veel meer dan een campagne plannen. Social media, mobile en customer portals hebben een vaste plaats veroverd in het moderne marketinglandschap. Om een merk de nummer-één-plek bij klanten te geven is de hulp van een ‘digital agency’ eigenlijk onontbeerlijk.
Tam Tam is een digital agency dat zijn klanten van alle vormen van digitale business-, marketing- en campagnedienstverlening voorziet. Als digital agency levert het bedrijf twee soorten oplossingen. Als eerste zijn er de oplossingen voor digitale-marketing- en ‘branding’-vraagstukken, met als doel mensen langdurig te binden aan een merk of een dienst. E-business is de tweede tak van dienstverlening bij Tam Tam; dit komt neer op het zo goed en zo leuk mogelijk zakendoen. “E-business moet ervoor zorgen dat businessprocessen efficiënt zijn en dat eventueel bestaande blokkades en drempels worden weggenomen”, vertelt Paul Manuel, medeoprichter en managing partner van het succesvolle bureau. “Het zijn de twee zijden van de medaille. Marketing is erop gericht om mensen te bereiken en te verleiden, en e-business moet er vervolgens voor zorgen dat je doelgericht en op een prettige manier zakendoet, zodat je ze op de lange termijn verbindt.”
Fullservicedienstverlening houdt in dat Tam Tam digitale concepten creëert, voor interactie zorgt, het design realiseert, de techniek voor zijn rekening neemt en ook steeds meer voor de content zorgt. Al deze zaken worden door het bureau met elkaar verbonden, waardoor het fraaie oplossingen voor zijn klanten creëert. “Op al deze vlakken speelt creativiteit een belangrijke rol, ook wat de techniek betreft”, vervolgt Manuel zijn uitleg. “Verstandig en slim gebruikmaken van internet, waar bedrijven vandaag de dag voor hun communicatie echt niet onderuit kunnen, is noodzakelijk voor een goed contact met klanten en doelgroepen. Techniek gaat verder dan alleen software programmeren – bij ons bureau zeker. Je hebt mensen nodig die verstand hebben van Facebook, Twitter en YouTube, die weten hoe je daarmee moet omgaan en hoe je die kanalen winstgevend inzet. Over de toegevoegde waarde hiervan hoeven we niemand meer te overtuigen.”
Volgens Manuel zorgt het internet ervoor dat de wereld alleen nog maar meer verbonden wordt, over land- en cultuurgrenzen heen. “Die verbondenheid kan voor spanningen zorgen, maar biedt vooral heel veel kansen. Uiteindelijk gaat het altijd om mensen”, zegt hij met klem. Het medium internet mag dan wel technologisch van aard zijn, maar het is een persoon die iets op Facebook schrijft; een mens schrijft een Tweet. Tam Tam helpt zijn klanten om een sterkere verbinding met hun klanten tot stand te brengen en zo te zorgen voor een relatie. Een duurzame organisatie luistert beter, is wendbaarder en reageert snel op veranderingen in de markt. “Dankzij die verbinding tussen merken, diensten en mensen begrijpen bedrijven en consumenten elkaar beter”, verduidelijkt Manuel. “En als je elkaar beter begrijpt, is het gemakkelijker om zaken met elkaar te doen. Dat is het vertrekpunt van alles wat wij doen. Een van de sterke punten van Tam Tam is dat wij het vraagstuk van de klant snel scherp krijgen en ook goed formuleren wat we gaan doen met elkaar. Wat kunnen we op intelligente wijze online doen om het vraagstuk op te lossen? Hoe gaan we de beschikbare onlinemedia op profijtelijke wijze inzetten?”
Er is een tweede groot voordeel aan het gebruik van internet. Het medium leent zich er uitstekend voor om zaken te meten. Met (Google) Analytics kun je zien wat gebruikers doen. Je kunt A/B-testen uitvoeren door twee formulieren beschikbaar te stellen om te zien welk formulier beter werkt of meer respons oplevert. Internet levert van overal data, data en nog eens data op, die na analyse heel veel marktinformatie opleveren. “De ontwikkelingen op internet volgen elkaar in snel tempo op”, legt Manuel uit. “Het is daarom verstandig om met kleine stappen naar een doel toe te werken. Het is een goed idee om een Agile-aanpak of de Scrum-methode die bij softwareontwikkeling wordt gebruikt ook toe te passen op marketing. Zo kun je ook bij iedere volgende stap gebruikmaken van de kennis die je gaandeweg opdoet. Al doende leert men. Bovendien helpen kleine stappen de klant bij het focussen op doelen en het verstandig gebruiken van beschikbare resources.”
De medewerkers van Tam Tam achten het hun taak om vanuit klantperspectief slimme oplossingen te bedenken. De gebruiker staat hierbij altijd centraal. “Mensen moeten in gesprek raken met het merk”, beklemtoont Manuel. “Wij gaan voor een positieve online merkbeleving. Hoewel de bottomline is om producten en diensten te verkopen, gaat het uiteindelijk toch om mensen.”
‘Wij zijn klaar voor de toekomst’Onder invloed van technische mogelijkheden verandert het reclamevak in rap tempo. Zo groeit het belang van social media en mobile marketing voor merken die hun fans willen bereiken. “Wij combineren creativiteit met jarenlange technische expertise”, verklaart Philip Kok, CEO van bureaugroep the valley.
“Veel traditionele reclamebureaus bieden onlinediensten als extra service aan, maar in veel gevallen mislukt dat”, vertelt Philip Kok. “Online is een vak, een ambacht, dat alles met techniek te maken heeft. Voor ons is techniek de basis. Met internetbureau the people’s valley en Veritate, specialist in e-mailmarketing, hadden we volop technische expertise in huis. In 2009 hebben we daar meer creativiteit aan toegevoegd en zijn we reclamebureau Pickle Factory begonnen.” Die verbreding bleek succesvol, zeker nadat mobtzu, gespecialiseerd in mobiele gebruikerservaringen, zich in 2010 bij the valley aansloot. De vier specialismen acteren binnen the valley onder hun eigen label. Kok: “Dat is een bewuste keuze. Deze tijd vraagt om specialisten die zich volledig op hun eigen expertise kunnen richten. Intern is de organisatie echter volledig geïntegreerd en zijn belangrijke professionalservices als het opstellen van contracten en financiële zaken geborgd in de holding.” Kok is ervan overtuigd dat deze organisatievorm model staat voor het bureau van nu en de toekomst.
‘“Even Apeldoorn Bellen” was een briljante campagne, maar tegenwoordig is dat niet meer voldoende’
“Een campagne als ‘Even Apeldoorn Bellen’ was ooit briljant,” zegt Kok, “maar consumenten willen meer dan een slogan en een geestige tv-commercial; die willen persoonlijke betrokkenheid en relevantie. De consument van vandaag wil op ieder moment vanaf iedere plek van bepaalde diensten kunnen genieten en in contact kunnen staan met zijn favoriete merk. Vooral mobiele platforms zijn daarbij cruciaal.”
Een schoolvoorbeeld vindt Kok de aanpak van Nike. “Zij maken mooie renschoenen, maar dat doet Adidas ook. Dus zorgen zij ervoor dat Nike-renners beter worden, door persoonlijke online Nike+-services rondom het product te bieden, zoals looproutes, trainingsschema’s en evenementen.”
Volgens Kok is het cruciaal dat een merk zijn individuele klanten leert kennen, door data te verzamelen en daar werkelijk iets mee te doen. Dit vereist van de marketeer dat hij wiskundig denkt en regelmatig analyses maakt van de beschikbare data. “Alleen zo is de transitie van merkreclame naar ‘marketing as a service’ te maken”, aldus Kok.
De campagne die Pickle Factory ontwikkelde voor bierbrouwer Hertog Jan is een mooi voorbeeld van het ontwikkelen van betrokkenheid bij consumenten. Hoewel bierliefhebbers Hertog Jan als een premiumbiermerk beschouwen, stonden marktaandeel en volume al enige tijd onder druk. Pickle Factory werd gevraagd om deze negatieve trend te keren. “We verdiepten ons grondig in Hertog Jan en concludeerden dat het merk jarenlang alleen via tv had gezonden”, legt Kok uit. “Fans hadden nergens de mogelijkheid om hun passie voor het merk te uiten of te delen. We hebben daarop een goed doordachte socialmediastrategie en een contentplan opgesteld, waarmee de campagne De Proeverij geboren was. Tijdens deze campagne stond de klant van Hertog Jan centraal: zijn stem en betrokkenheid waren ons kompas voor het merk en de campagne. En dat hebben we gemerkt ook: in no time hadden we een fanbase opgebouwd van 26.000 zeer betrokken Facebook-fans, met wie we samen een nieuw bier in de markt hebben gezet, Hertog Jan Oerblond.”
Tijdens de socialmediacampagne kreeg the valley van Hertog Jan het verzoek om mee te pitchen voor het strategische account. “Die pitch wonnen we van de traditionele reclamebureaus; een doorbraak voor Pickle Factory”, zegt Kok tevreden. “Dankzij de opgebouwde kennis vanuit de social media en de inzet van een geïntegreerde crosschannelcampagne waarin de Hertog Jan-drinker centraal stond. Dat kan alleen als je, zoals the valley, alle specialismen is huis hebt. Inmiddels draait de nieuwe themacampagne volop. Het thema ‘Uit Liefde Voor Bier’ is gebaseerd op de passie en liefde die we tijdens de campagne De Proeverij zagen en voelden, zowel bij de drinkers als bij de brouwers. Het verbaast ons niet dat de fanbase van Hertog Jan is uitgegroeid tot bijna 70.000 fans.”
Kok is ervan overtuigd dat deze manier van merkactivatie de nieuwe trend is in reclameland. Hij vat dit samen met de stelling ‘van social naar thema’. Kok: “Marketeers moeten niet achter hun bureaus blijven zitten, maar het land in en onderzoeken welke behoeftes bij de doelgroep leven. De insights voor het merk moeten echt en authentiek zijn, in plaats van de prefab insights van een creatief.”
the valley past die benadering nu ook voor andere klanten en merken toe, waaronder Verkade. Kok: “Ons werk is veelal gebaseerd op SoLoMo, een buzzword dat verwijst naar een combinatie van social media, locatiegebonden informatie en mobile. Niet voor niets is onze specialist mobtzu het afgelopen jaar heel hard gegroeid.”
De crosschannelaanpak van the valley is buitengewoon succesvol, want in 2012 kreeg de organisatie maar liefst zestien nieuwe grote klanten. Daarmee groeit the valley tegen de trend in. “Omdat we state of the art en innovatief zijn”, verklaart Kok. “En dankzij onze ‘valleyrianen’, die met oprechte passie werken. Want als een merk de consument moet betoveren, moeten wij beginnen met onze klanten te betoveren.”
Hoger rendement op digitale marketingDQ&A Media Group geniet al bijna twaalf jaar een solide reputatie als specialist in adservertechnologie. Inmiddels is aan de dienstverlening performancemarketing toegevoegd, waarmee klanten wereldwijd een unieke combinatie van sublieme technologie en hoogwaardige advisering wordt geboden.
Binnen de digitale marketingindustrie bedient DQ&A Media Group zowel adverteerders en mediabureaus als uitgevers. Welke concrete meerwaarde heeft het specialisme performancemarketing voor deze doelgroepen? CEO van DQ&A Media Group Rick van Boekel: “Onze klanten ondervinden dagelijks grote uitdagingen op het gebied van digitale marketing en advertising. Met onze langdurige en veelzijdige ervaring zijn wij een waardevolle businesspartner voor hen, omdat we op zeer veel vragen een adequaat antwoord kunnen geven. Technische aspecten spelen daarbij steeds vaker een ondergeschikte rol – dat wij over de meest geavanceerde digitale-marketingtools beschikken is al vele jaren een algemeen bekend gegeven. Het doel van de advisering aan onze klanten is hen de mogelijkheid te bieden om het rendement op hun investeringen te verhogen. Het middel daartoe is onze langdurige kennis en ervaring op het gebied van digitale marketing en de schat aan waardevolle informatie die we daarmee hebben verzameld. Met die informatie zijn we in staat om zeer betrouwbare voorspellingen te doen over het te verwachten rendement van digitale-marketingcampagnes.”
‘Wij managen niet alleen digitale marketingcampagnes, maar zetten data om in inzichten’
Hoe wordt die informatie verstrekt? Chief Marketing Officer Rob Steffe: “We bieden onze klanten met behulp van geavanceerde dashboards 24 uur per dag actuele informatie over hun bestedingen en het rendement daarvan. We combineren verschillende datastromen in één overzichtelijke interface, zodat onze klanten eenduidige informatie ontvangen en de verschillende datastromen niet zelf hoeven te analyseren en interpreteren. We noemen dat consolidatie van techniek, die tot doel heeft de informatie voor de klant zo inzichtelijk mogelijk te maken. Uiteraard kunnen klanten al jaren zelf de verschillende datastromen combineren, maar meestal uitsluitend op basis van ‘last click’. Wij kunnen echter ook putten uit veel additionele informatie, zodat de conclusies die wij trekken veelal betrouwbaarder zijn. We hebben de analyses van vele campagnes die in het verleden zijn gevoerd in een enorme database opgeslagen en kunnen daar vrijelijk over beschikken. Op basis van die analyses leveren we zeer betrouwbare prognoses voor de nieuw te voeren campagnes. We bieden onze klanten dus daadwerkelijk inzicht in de te verwachten resultaten van hun digitale-marketinginspanningen. Wij zijn de enige speler op dit gebied die dat kan beloven én waarmaken.”
“We laten het dan ook niet bij het adagium ‘meten is weten’. Als je een betrouwbare voorspelling wilt doen over het potentieel van een digitale campagne, moet je eerst gedetailleerd weten wát je meet. Er zijn veel factoren die van invloed zijn op het gedrag van mensen en het wordt steeds lastiger om die factoren te interpreteren. Door daar vooraf rekening mee te houden weet je niet alleen wát je moet meten, maar ook hóe je moet meten. Wij hebben hiervoor een methode ontwikkeld die gebaseerd is op de reis die een consument op het web maakt en alles wat hij of zij daar doet. Aan de hand van deze methode kunnen we meer betrouwbare gegevens verzamelen dan we met traditionele methoden kunnen. Met traditionele methoden wordt veelal het theoretische gedrag onderzocht van een groep consumenten die in het plaatje van de beoogde doelgroep past. Door het in kaart brengen van deze digitale customer journey kunnen we het feitelijke gedrag van individuele consumenten onderzoeken en daar conclusies aan verbinden. De meerwaarde die wij daarmee aan online marketeers bieden is zeer groot.”
Van Boekel: “De manier waarop we werken is bovendien uiterst kostenefficiënt, aangezien wij met de combinatie van serviceprovider én solutionsprovider een totaalpropositie aanbieden. DQ&A Media Group is de enige partij in dit speelveld die van begin tot eind een digitale-marketingcampagne kan managen. Dat betekent behalve grote winst in efficiency ook een flinke kostenbesparing, omdat er nu geen noodzaak meer is om een groot aantal partijen in te schakelen. Het heeft als bijkomend voordeel dat er nog maar één partij verantwoordelijk is voor het eindresultaat, zodat de – tot nu toe – gedeelde verantwoordelijkheid niet meer door de verschillende partijen op elkaar afgeschoven wordt. Het feit dat we onze operations hebben gecentraliseerd is een bijkomende kostenbesparende factor. We zijn in vele landen actief, maar onze operations worden centraal gecoördineerd vanuit Kaapstad. Daardoor kunnen we op het gebied van opleiding, kennisdeling en communicatie veel efficiënter werken. Deze kostenbesparende factoren komen uiteraard geheel ten goede aan onze klanten, die aan DQ&A Media Group een waardevolle businesspartner in digitale marketing hebben.”
Nyenrode Business Universiteit/Marcel Hoes ICT in dienst van de ‘business’Nyenrode Business Universiteit leidt de nieuwe generatie entrepreneurs en leiders op. Daarnaast voldoet Nyenrode aan de toenemende vraag naar innovatie in het bedrijfsleven. Voor beide activiteiten worden de nieuwste communicatiemiddelen en technologieën onderzocht en toegepast.
Nyenrode Business Universiteit leidt entrepreneurs en leiders op die in Nederland én daarbuiten hun weg gaan vinden binnen bedrijven en organisaties. Vanuit de drie kernwaarden leadership, entrepreneurship en stewardship beschouwt Nyenrode communicatie als een essentiële component binnen al haar activiteiten. “Stewardship is de overkoepelende eigenschap, die op zowel leadership als entrepreneurship van toepassing is”, licht Director Corporate Marketing & Communications Marcel Hoes toe. “Het houdt onder andere in dat je je voortdurend bewust moet zijn van het feit dat je te maken hebt met een aantal stakeholders, van wie je een deel zelfs niet eens kent. Als leider en ondernemer heb je de plicht om niet alleen te zorgen voor het resultaat, maar ook voor de maatschappij om je heen. Dat vaak onbekende deel van je eigenlijke stakeholders is tegenwoordig in staat om veel sneller en vaak ook effectiever te communiceren. Onze studenten zijn hierop voorbereid en zijn het gewend om met de nieuwste communicatiemiddelen om te gaan. Ze verwachten terecht van ons dat we hen daarin faciliteren, net zoals zij straks hun medewerkers faciliteren als ze leider en/of ondernemer zijn.”
‘Communicatie is een essentiële component binnen onze activiteiten’
“Nyenrode werkt al sinds 1946 vanuit dezelfde optiek: door het bedrijfsleven, voor het bedrijfsleven. Zoals alle aanbieders van producten, zien ook wij onszelf geconfronteerd met de enorme toename van mogelijkheden die stakeholders hebben om zich met het product te bemoeien. Dat wij daaraan niet ontkomen is alleen maar gunstig. Het betekent dat we op basis van online feedback nog sneller in staat zijn om ons product te verbeteren. Onze aanwezigheid in de onlinewereld is dan ook niet meer dan logisch. We hebben een medewerker in huis die fulltime bezig is met onderzoek naar de nieuwste technologische mogelijkheden en de mate waarin wij die voor zowel onze studenten als onze klanten in het bedrijfsleven kunnen toepassen. Ondanks ons 65-jarig bestaan zijn we dus verre van ingeslapen en staan we met beide benen in de maatschappij van vandaag. Omdat we al 65 jaar lang de nadruk leggen op het persoonlijke onderwijs en het bij elkaar brengen van talenten, is het belangrijk dat we daartoe gebruikmaken van de beste en meest efficiënte technieken. Wij beschouwen onze studenten als de voorlopers en drivers op het gebied van innovatie: Nyenrode heeft zich ontwikkeld tot een innovatief laboratorium, waarbinnen alle relevante ontwikkelingen op het gebied van communicatie, nieuwe media en ICT worden onderzocht en gedeeld met onze stakeholders. Door middel van onder andere seminars en workshops voor de medewerkers geven we die kennis door, zodat iedereen gebruik kan gaan maken van de beschikbare middelen. Innovatie stopt nooit. Daarom implementeert Nyenrode als eerste organisatie in Nederland Microsoft Lync 2013. Alles vanuit de optiek dat ICT de business kan helpen om de bedrijfsdoelstellingen te bereiken.”
“De tijd dat ‘automatisering’ een min of meer losstaand gegeven was binnen een organisatie zou nu echt voorbij moeten zijn. De techniek zelf moet niet meer het uitgangspunt zijn, maar het verwezenlijken van de businessdoelstellingen met behulp van de techniek. We houden onze studenten dus voor dat ze straks als leiders en entrepreneurs niet – zoals in het verleden vaak gebeurde – blindelings achter de nieuwste technische snufjes aanlopen omdat iedereen het doet. Er dient een duidelijke relatie te zijn tussen de bedrijfsdoelstellingen en de manier waarop dat binnen de specifieke organisatie technisch gerealiseerd kan worden: business/IT-alignment. We willen ook professionals met een technische achtergrond hierop aanspreken, omdat het voor hen goed zou zijn om aan hun technische kennis dat businesselement toe te voegen. Nederland is traditioneel op technisch gebied altijd voorloper geweest. Technische kennis gecombineerd met bedrijfskundig inzicht is echter nog dun gezaaid. Er is in Nederland en daarbuiten een groot tekort aan mensen die deze combinatie in huis hebben, terwijl de vraag ernaar in de nabije toekomst alleen maar zal toenemen. Wij spelen op dat gebied al vele jaren een grote rol door hoog opgeleide technici juist die vaardigheden mee te geven waarmee ze op bedrijfskundig niveau van onschatbare waarde kunnen zijn voor een organisatie.”
“Concreet bieden we daartoe de modulair opgebouwde mastersopleiding ‘MBA in Business & IT’ aan. Het doel van dit programma is CIO’s op te leiden die de nog altijd aanwezige kloof tussen business en IT kunnen dichten. Hoogleraren van zowel Nyenrode als de Technische Universiteit Delft werken nauw met elkaar samen, zodat binnen deze opleiding het juiste evenwicht wordt gevonden tussen beide disciplines. De combinatie van twee topuniversiteiten biedt studenten de beste academische omgeving om de leerdoelstellingen te bereiken. Ook andere Europese businessschools en universiteiten zullen de komende jaren aan dit programma deelnemen. Het is dan ook geen toeval dat EuroCIO en CIO Academy de grondleggers van dit sterk vraaggestuurde programma zijn – beide organisaties fungeren bovendien als adviseurs van de wetenschappelijke staf. De koppeling tussen vraag en aanbod staat garant voor een productieve en duurzame dialoog met CIO’s en andere C-level executives over het gewenste profiel van toekomstige CIO’s.”
KPN levert supersnelle uitrol van supersnel mobiel internetMedio december werd bekend dat KPN 1,35 miljard euro heeft betaald voor een aantal vergunningen die supersnel mobiel internet mogelijk maken. KPN zal 4G het komende anderhalf jaar gefaseerd in heel Nederland supersnel uitrollen. De voordelen voor de zakelijke gebruiker zijn legio.
Mobiel internet met 4G is tot tien keer sneller dan de huidige mobiel-internetverbindingen, vertelt Louis Rustenhoven, directeur Marketing en Sales, enthousiast. “Daarmee is de snelheid vergelijkbaar met glas. Dankzij de sterk verruimde capaciteit is ons netwerk tot twee keer stabieler en blijft het ook bij stroomuitval online. Voor ondernemend Nederland is dit van belang, omdat steeds meer bedrijfsprocessen en klantinteracties afhankelijk zijn van mobiele spraak- en datacommunicatie. Inpandig maken de nieuwe frequenties ons bereik bovendien beter dan die van andere mobiele operators. Wie een gebied binnenrijdt waar – nog – geen 4G-bereik is, kan automatisch gebruikmaken van het 3G-netwerk. Dat gebied wordt trouwens zienderogen kleiner, want we hebben goed gekeken hoe we ondernemend Nederland zo snel mogelijk van deze technologie kunnen voorzien. En in de zomer van 2014 zal heel Nederland over 4G kunnen beschikken.”
Vorig jaar heeft KPN 4G-pilots uitgevoerd in Den Haag en Utrecht. De ervaringen uit de pilots worden nu gebruikt voor een supersnelle uitrol van 4G in Nederland. 4G van KPN is vanaf februari 2013 beschikbaar in Amsterdam en het noordelijke deel van de Randstad. Rustenhoven: “Dankzij onze strakke planning kan komende zomer zelfs al ongeveer 50% van de Nederlandse bevolking beschikken over 4G. In de tweede helft van 2013 wordt 4G geleidelijk verder uitgerold. In de zomer van 2014 is 4G landelijk beschikbaar. Op KPN.com/4G is gedetailleerde informatie beschikbaar over de uitrol per regio.”
Rustenhoven vervolgt: “KPN investeert elk jaar 1 miljard euro in haar infrastructuur en we blijven volop investeren in de bestaande 2G- en 3G-netwerken. Beide spelen onverminderd een belangrijke rol – niet alleen bij het traditionele bel- en sms-verkeer, maar ook bij het verwerken van de groeiende vraag naar mobiel dataverkeer. Aangezien niet iedereen direct over zal gaan op 4G, vinden we het belangrijk om de hoge kwaliteit te blijven leveren die onze klanten van ons gewend zijn.”
‘Met 4G wordt mobiel internet sneller en beter – ervaren is geloven’
Dankzij 4G kunnen zakelijke klanten van KPN rekenen op een compleet nieuwe mobiel-internetervaring, of ze nu een smartphone, een tablet of een laptop gebruiken. In de XL-winkels van KPN kan iedereen de snelheid van 4G in de praktijk uitproberen. Dat levert volgens Rustenhoven zeer positieve reacties op. “Ervaren is geloven.”
4G biedt veel nieuwe zakelijke mogelijkheden op het gebied van communicatie en samenwerking, vertelt Rustenhoven. “Niet alleen het uitwisselen van grote bestanden gaat stukken sneller, ook internetpagina’s laden veel sneller, wat de internetervaring intuïtiever en dynamischer maakt. Cloudtoepassingen werken eveneens beter, zodat apparaten met minder opslagcapaciteit uit kunnen. “Bedrijfsapplicaties, zoals een crm-systeem, zijn nu alleen nog toegankelijk in combinatie met wifi. In de toekomst kunnen ze ook op 4G draaien. Doordat de gebruiker dan niet eerst naar een wifipunt hoeft, is hij veel flexibeler. Verder wordt het gebruik van nieuwe toepassingen als mobiele videoconferencing in hd-kwaliteit gemakkelijker. Met het KPN-bedrijfsonderdeel Talk & Vision hebben we trouwens al jarenlang ervaring met videocommunicatie. Deze toepassingen zijn in alle sectoren bruikbaar. Studenten geneeskunde kunnen op iedere locatie realtime overleggen met hun professor. En dankzij een hd-videoverbinding kan een chirurg een operatie op afstand uitvoeren. Een servicemonteur kan snel overleggen met collega’s op kantoor, zodat hij niet nog een keer bij zijn klant terug hoeft te komen. Ook de architect en de aannemer kunnen direct samenwerken zonder bij elkaar op de koffie te komen. Verder maakt 4G beveiligingsoplossingen in de bouwsector goedkoper, omdat er niet hoeft te worden geïnvesteerd in dure glasvezelverbindingen. Kortom, de mogelijkheden én voordelen zijn legio.”
Vanaf 4 februari start de verkoop van zakelijke 4G-abonnementen. KPN biedt verschillende 4G-abonnementen voor verschillende zakelijke doelgroepen. Om 4G ook te kunnen ervaren, moet de gebruiker wel over een 4G-toestel beschikken. Een voorbeeld hiervan is de Nokia Lumia 920 met Windows Phone 8. “Onze eigen salesmensen werken al met dit toestel en we zien het als een uitstekend tweede platform voor de zakelijke gebruiker, naast BlackBerry”, aldus Rustenhoven. “Met dit toestel kan de ondernemer altijd over dezelfde werkplek beschikken, waar hij ook is. De Nokia Lumia is een mobiel kantoor waarin alles met elkaar werkt, dankzij Office 365 van Microsoft. Daarmee zien we het als een goede oplossing voor het mkb. Daarnaast leveren we uiteraard ook diverse andere handsets, zoals de Galaxy SIII van Samsung met Android. Verder is 4G natuurlijk heel interessant voor tabletgebruikers. En niet alleen voor tablets die zijn uitgerust met 4G. We komen namelijk met een 4G-variant van de MiFi-router. Deze router is een licht en compact apparaatje dat vijf uur toegang geeft tot supersnel draadloos internet. Het verbindt tot acht mobiele apparaten met het netwerk van KPN, zonder gedoe met installaties en wachtwoorden. Met ons 4G-netwerk en onze abonnementsmogelijkheden zorgen we komend jaar voor een weergaloze nieuwe mobiel-internetervaring”, vat Rustenhoven samen. “Daarmee vullen we onze voortrekkersrol in Nederland op een compleet nieuwe manier in met de kwaliteit en service die onze klanten van ons gewend zijn. KPN doet het gewoon.”
Kompas wijst naar verdere digitaliseringConclusion combineert expertise uit de disciplines human capital, technology, communication en organisation in creatieve en innovatieve oplossingen voor haar klanten. Digitalisering speelt daarbij een steeds belangrijkere rol, vertellen Roland van der Poel en Engbert Verkoren.
“Als ik kijk naar de Nederlandse economie, dan zegt mijn gevoel dat de situatie de komende jaren hetzelfde blijft als in de afgelopen jaren: beperkte groei en mogelijk krimp”, antwoordt directeur Roland van der Poel van Conclusion op de vraag naar een vooruitblik voor 2013. Belangrijker dan de vooruitzichten van economische groei of krimp vinden hij en collega-directeur Engbert Verkoren dat het huidige tijdperk zich kenmerkt door een grote mate van onvoorspelbaarheid: er moet een nieuw evenwicht komen en de bal kan nog veel kanten op rollen. “Gezien de onvoorspelbaarheid is het meer dan ooit belangrijk om snel te kunnen inspelen op veranderingen en om wendbaar te zijn”, aldus Verkoren.
Voor Conclusion zijn snelheid en wendbaarheid inherent aan de structuur. De organisatie heeft 1600 medewerkers, verdeeld over dertig werkmaatschappijen die elk een specialisme hebben in de disciplines human capital, technology, communication of organisation. In hun specialisme bekleden ze stuk voor stuk een plek in de top drie. Werkmaatschappijen uit verschillende disciplines werken, in wisselende verbanden, bij veel opdrachten samen. Tot de werkmaatschappijen behoren gerenommeerde bedrijven als webbouwer Basket Builders en Bright Alley, voor e-learning en multimediale opleidingen. Van der Poel en Verkoren zien het als hun taak om met de werkmaatschappijen voor elk van de disciplines innovatieve en creatieve oplossingen te bedenken waar klanten directe, concrete resultaten mee kunnen boeken. “Bij de meeste vraagstukken komt de passende oplossing vaak uit een combinatie van de vier disciplines. Wij brengen de kwaliteiten van onze werkmaatschappijen samen. Daar ligt onze kracht”, zegt Van der Poel.
Het bedenken van oplossingen voor vragen die klanten aandragen vertelt slechts een deel van het verhaal. Conclusion verkent zelf actief de mogelijkheden om klanten beter van dienst te zijn. Door in te spelen op ontwikkelingen die gaande zijn en te anticiperen op veranderingen die komen. Een duidelijke ontwikkeling is bijvoorbeeld dat de markt vraagt om andere verdienmodellen voor dienstverleners. “Klanten vragen concrete oplossingen. Ze nemen geen genoegen meer met uren maal tarief zonder gedefinieerd eindresultaat”, weet Verkoren.
Volgens Van der Poel is het goed om buiten de gebaande paden te kijken. Inspiratie daarvoor komt uit wat hij noemt impulsen in de markt. “Besluiten van het kabinet en wetsvoorstellen geven stof tot nadenken. Hoe kunnen wij helpen met creatieve en innovatieve oplossingen bij organisaties die te maken krijgen met veranderingen? Denk aan de plannen om gemeenten samen te voegen en om taken over te hevelen van provincies naar gemeenten.”
Verder denkt Conclusion na over mogelijkheden om organisaties beter te laten functioneren, vervolgt Verkoren. “Een optie is dat we de uitvoering van een of meerdere bedrijfsprocessen voor onze rekening nemen, zodat onze klant zich op zijn corebusiness kan concentreren. Voor e-learning kunnen we bijvoorbeeld het proces van zoeken, boeken, plannen en factureren van een opleiding verzorgen.”
Een concreet voorbeeld dat de ideeën voor dienstverlening voedt is het kabinetsbesluit om meer overheidsdiensten digitaal aan te bieden en overheidsinstanties te verplichten om meer digitaal te gaan werken. Verkoren ziet digitalisering als een van de weinige, zo niet de enige, zekere trend in de huidige, onvoorspelbare omstandigheden. “Het kompas wijst op verdere digitalisering, ongeacht de staat van de economie. Smartphones en tablets krijgen meer en meer zakelijke toepassingen. Bij de overheid, maar zeker ook in het bedrijfsleven. Wij denken voor klanten na over de nieuwe mogelijkheden die dit biedt en hoe zij die kunnen benutten.”
Inmiddels kan Conclusion een indrukwekkende lijst overleggen met innovatieve en creatieve oplossingen voor uiteenlopende sectoren, waaronder de zorg. In veel gevallen hebben de oplossingen een mobiele component. Tablet en smartphone dragen immers bij aan efficiënter werken. Zo is er voor zorginstellingen een app waarop ze alle cliëntgegevens kunnen bijhouden. Ook voor cliënten is er een app, die ze onder meer voor hun medicatie kunnen gebruiken.
Een ander voorbeeld is dat bedrijven hun medewerkers in de buitendienst met de inzet van tablets papierwerk en reistijd besparen. Werkbonnen maken plaats voor een app met alle werkzaamheden, waar klanten bijvoorbeeld ook digitaal een handtekening voor akkoord kunnen zetten.
Bij digitalisering komt de meerwaarde van de vier disciplines onder één dak goed naar voren, aldus Van der Poel. “Het digitaal ontsluiten van data is maar een aspect van digitalisering. Dat moet je niet alleen overlaten aan mensen die alles weten van techniek. Al is het maar omdat digitalisering een veel breder terrein bestrijkt dan techniek. Data die digitaal toegankelijk zijn, zijn niet automatisch bruikbaar. Voor de vragen die voorafgaan aan de ontsluiting heb je kennis uit andere disciplines nodig. De samenhang tussen stappen die ondernemingen moeten zetten bij de overgang van analoog naar digitaal maken wij inzichtelijk en vertalen we naar een concrete, passende oplossing.”
Meer dan alleen juridisch adviesNautaDutilh is een naam die weinig introductie nodig heeft. Veel overheden, (internationale) ondernemingen en financiële instellingen maken graag gebruik van de juridische ervaring en expertise die het onafhankelijke advocatenkantoor hen biedt. Het leveren van innovatieve oplossingen in het belang van de cliënt staat voorop.
De relatie tussen cliënt en jurist verandert voortdurend. Juridische advisering en ondersteuning blijven uiteraard de kern vormen van NautaDutilh’s dienstverlening, maar een cliënt leiden en begeleiden naar begrip en inzicht in de relatie tussen business en wetgeving zal steeds vaker aan de orde komen. De relatie tussen cliënten en NautaDutilh is al sinds geruime tijd veel meer een businesspartnerschap geworden. Er verandert zo veel op sommige rechtsgebieden en dat gaat zo snel, dat het voor een bedrijf bijna ondoenlijk is om de veranderingen goed bij te houden. “Onze juristen, notarissen en fiscalisten zijn in de loop van de tijd veel meer een klankbord geworden voor ondernemers en overheidsmedewerkers”, vertelt Erik Geerling, managing partner bij NautaDutilh. “Ze zijn niet enkel wetten en regelgeving aan het interpreteren en juridische ondersteuning aan het bieden; onze juristen zijn echte gesprekspartners geworden, van wie een cliënt werkelijke betrokkenheid verwacht. Het contact tussen een juridisch adviseur en een cliënt is veel persoonlijker geworden, wat een goede zaak is. Coaching is een cruciaal onderdeel geworden van onze serviceverlening. Vaak gaat het om uiterst complexe zaken waarbij een hechte samenwerking en openheid niet alleen gewenst zijn, maar ook noodzakelijk. Bij NautaDutilh juichen we deze sterkere verbondenheid toe.”
‘Coaching is een cruciaal onderdeel geworden van onze serviceverlening’
Het spreekt voor zich dat cliënten bepaalde verwachtingen hebben wanneer ze om juridisch of fiscaal advies vragen. Wetten zijn niet in steen gehouwen en regelgeving is vaak voor meerderlei uitleg vatbaar, zodat een adequate interpretatie essentieel is. Uitleg en advies dienen uiteraard to the point en van hoge kwaliteit te zijn. Maar daarmee houdt de ondersteuning van NautaDutilh niet op. “Het gaat erom onze dienstverlening naadloos af te stemmen op de behoeften en wensen van onze cliënten”, benadrukt Geerling. “Alleen op die manier kun je een langdurige relatie onderhouden. Ondanks de huidige financieel roerige tijden en teruglopende economie is er bij ons geen sprake van afnemende juridische dienstverlening. Wel is er bij bedrijven een sterker prijsbewustzijn ontstaan en wordt er meer van ons dienstverleners verwacht. Het is daarom in het wederzijdse belang van de cliënt en dienstverlener om een zaak snel en correct af te ronden. Onze cliënten verwachten terecht dat ze topkwaliteit in ondersteuning krijgen en bij NautaDutilh betekent dat meer dan alleen juridisch advies.”
NautaDutilh weet wat er speelt in de verschillende zakelijke en financiële markten en weet ook wat een voorgenomen wet inhoudt en aan consequenties heeft voor de sector. Steeds vaker uiten cliënten het verzoek om die specifieke kennis bij te houden en hen daarover te berichten en te adviseren. Het advocatenkantoor gaat uiteraard mee met de tijd en gebruikt daarvoor verscheidene digitale middelen, waaronder speciaal ontwikkelde webapplicaties. Dankzij NautaDutilh’s ondersteuning kunnen cliënten zich focussen op hun kerntaak: ondernemen en het succesvol beheren van hun bedrijf.
Voortdurend op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in de markt is niet alleen de taak van een ondernemer, maar ook die van zijn adviseurs. Wat zijn de trends en ontwikkelingen in het komende jaar? “Het is niet nodig om een kristallen bol te raadplegen om te weten dat de markt, zowel nationaal als internationaal, nog wel even aan sterke schommelingen onderhevig zal blijven”, legt Geerling uit. “Ook hebben we te maken met een krimpende financiële sector en neemt de toezichtwetgeving hand over hand toe, wat van grote invloed zal zijn op het bedrijfsleven.”
Voor NautaDutilh is dat reden genoeg om als internationaal kantoor te blijven opereren. Het in 1724 opgerichte advocatenkantoor heeft daadwerkelijk eeuwenlange ervaring in het adviseren bij en ondersteunen van grensoverschrijdende transacties en procedures. Aan het internationale front werkt NautaDutilh als lead counsel of co-counsel samen met andere advocatenkantoren. In de afgelopen jaren heeft de organisatie haar samenwerking met advocatenkantoren in China, India en andere opkomende landen verder uitgebreid. Multinationals, financiële instellingen en private-equityondernemingen kunnen daardoor rekenen op eersteklas juridisch advies.
NautaDutilh beschikt over een wereldwijd netwerk van correspondenten met de beste lokale wetskennis en uiteraard begrip van de cultuur waarin ze werken, wat betekent dat de organisatie rekening kan houden met eventuele voorkeuren van cliënten en kan voldoen aan de specifieke lokale eisen die elke zaak met zich meebrengt. “We onderhouden al decennialang duurzame relaties met vooraanstaande advocatenkantoren in alle belangrijke jurisdicties en financiële centra van de wereld”, maakt Geerling duidelijk. “Dat maakt onze organisatie betrouwbaar, waardoor wij per zaak de beste juridische specialisten kunnen selecteren op basis van reputatie en kwaliteit van advies en dienstverlening. Bovendien investeren we in al onze relaties met praktijk- en opleidingsinitiatieven, het organiseren van internationale werkgroepen en detacheringen. Om dat hoge niveau van dienstverlening te kunnen blijven vasthouden zijn we ook voortdurend op zoek naar talenten, die we scouten, monitoren, opleiden en begeleiden. Zo houden we onze vakinhoudelijke expertise op peil en blijven we bouwen aan de verdieping van de kennis van onze medewerkers.”
Groen vastgoed rendeertPensioenuitvoerder en vermogensbeheerder MN investeert voor zijn grootste opdrachtgever PMT voortvarend in verduurzaming van de vastgoedportefeuille. In weerwil van het negatieve sentiment op de Nederlandse vastgoedmarkt levert dit een goed en stabiel rendement op. Financieel én maatschappelijk.
“Duurzaam investeren wordt ten onrechte nog vaak geassocieerd met wél sociaal verantwoord, maar niet renderend”, stelt Ruud Hagendijk, voorzitter van de Raad van Bestuur van MN. “Wij tonen samen met onze opdrachtgevers aan dat duurzaam investeren wel degelijk een goed rendement kan opleveren. Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en die van onze opdrachtgevers is het dan ook logisch dat wij samen met onze grootste opdrachtgever Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT) de verduurzaming van onze vastgoedportefeuille ter hand nemen.”
‘Nederlands vastgoed biedt een stabiele stroom aan inkomsten’
Hagendijk poneert zijn stelling vanuit het nieuwe kantoorgebouw in Den Haag, waarin MN sinds kort zijn intrek heeft genomen. Hoewel, nieuw? “Dit gebouw is inmiddels veertig jaar oud”, aldus George van Hooydonk, Hoofd Nederlands onroerend goed van MN. “Toen bekend werd dat wij op zoek waren naar nieuwe huisvesting, stonden projectontwikkelaars in de rij om ons een schitterend nieuw gebouw op een prachtige locatie aan te bieden. We hebben echter bewust gekozen voor een veertig jaar oud gebouw, dat we vervolgens volledig hebben gerenoveerd en verduurzaamd. Daarmee wilden we met betrekking tot onze duurzaamheidsbeginselen zelf het goede voorbeeld geven. Die beginselen hanteren we al meerdere jaren voor onze beleggingen, en steeds actiever ook voor onze vastgoedportefeuille. Dat doen we in nauwe samenwerking met PMT, dat al sinds 1948 in Nederlands vastgoed belegt en weet dat vastgoed inherent duurzaam is en een relatief laag risicoprofiel heeft. De verduurzaming die wij nu beogen zit ’m vooral in het isoleren van de bestaande woningportefeuille, waarmee we het energieverbruik en de CO2-uitstoot van de woningen aanzienlijk terugdringen.”
Er is de laatste tijd veel onrust op de vastgoedmarkt. Vastgoedinvesteringen zouden te risicovol zijn en niet rendabel. Waarom investeren MN en PMT dan toch pensioengeld in Nederlandse woningen, kantoren en winkelpanden? Hagendijk: “Investeren in Nederlands vastgoed levert een minstens even goed rendement op als andersoortige investeringen. Dat geldt niet alleen voor de waardeontwikkeling op de lange termijn van het onroerend goed zelf, maar ook voor de constante en stabiele kasstroom in de vorm van huuropbrengst. Bovendien zit er in huurcontracten meestal een CPI-indexatie, waardoor de rendementen gekoppeld zijn aan de inflatie. Dat is voor pensioenfondsen een belangrijke component. Door nu bovendien te investeren in verduurzaming van het bestaande onroerend goed, verhogen we de waarde daarvan. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat verduurzaming voor gemiddeld circa 3,5% meer marktwaarde zorgt. Daarnaast kan aan huurders een bescheiden huurverhoging worden gevraagd. Of huurders massaal akkoord zullen gaan met de renovaties en de daaraan gekoppelde lichte huurverhoging is overigens nu nog niet zeker.”
Hagendijk vervolgt: “De eerste pilotprojecten – 60 eengezinswoningen in Amersfoort (energielabel D) en 35 eengezinswoningen in Oegstgeest (G- tot F-label) – geven echter aan dat de welwillendheid bij bewoners er zeker is. Want uiteindelijk zijn vooral ook zij gebaat bij de verduurzaming. Woningisolatie levert immers veel meer wooncomfort op. En, zeker niet onbelangrijk, het leidt tot een lagere energierekening voor de huurders. Daarmee wordt de huurverhoging voor een belangrijk deel weer terugverdiend. Het is wel van belang om de bewoners nauw bij de projecten te betrekken. Gedegen communicatie met bewoners maakt daarom expliciet deel uit van de overeenkomst met onze bouwpartner.”
Van Hooydonk: “Een andere gunstige kant van het verhaal is dat investeren in Nederlands vastgoed in het algemeen goed is om de economische malaise te dempen. Nu de woningmarkt voor een groot deel stilligt en nieuwbouw nog maar mondjesmaat plaatsvindt, zijn juist de voortgaande investeringen door PMT van groot economisch belang. Pensioenfondsen beschikken via premies over stabiele inkomsten, waardoor juist zij kunnen investeren in duurzame nieuwbouwprojecten en verduurzaming van bestaand onroerend goed. Investeren in vastgoed creëert enerzijds een verhuisketen en geeft anderzijds een impuls aan de werkgelegenheid. Er worden immers meerdere bedrijfstakken geactiveerd: onderhoudsbedrijven, woninginrichtingzaken en aannemers. En niet te vergeten installateurs zoals loodgieters en elektriciens, die deel uitmaken van de achterban van PMT.”
Behalve woningen heeft PMT ook kantoorgebouwen en winkelpanden in bezit. Hoe staat het met de verduurzaming van die objecten? Van Hooydonk: “MN kijkt ook kritisch naar de duurzaamheid van de kantorenportefeuille van PMT. Uit een aantal studies blijkt dat er veel voordeel te behalen is uit het verduurzamen van kantoren. Door het verkopen van verouderde kantoorgebouwen en het aankopen van nieuwe wordt de portefeuille stapsgewijs verduurzaamd. Daarnaast zullen we een aantal bestaande kantoorgebouwen verduurzamen, te beginnen met een aantal kantoorgebouwen uit de periode 1980 tot 2000. Die moeten na de operatie uitkomen op minimaal label C. We hebben ook gekeken of we de winkelportefeuille van PMT kunnen verduurzamen, maar hiervoor zijn de mogelijkheden vooralsnog te beperkt. Niettemin zijn onze ambities met betrekking tot de reductie van de totale CO2-uitstoot substantieel: 4,5 duizend ton per jaar door dalende stookkosten in het woningsegment en nog eens een mogelijke reductie van 525 ton per jaar bij verduurzaming van de kantorenportefeuille.”
‘De koers van verbinding’De Lage Landen is bezig met een ingrijpende mentaliteitsverandering, die doorwerkt van werkvloer tot bedrijfsvisie. De nieuwe aanpak leidt tot meer enthousiasme en inzet bij de medewerkers, en tot een betere verbinding tussen de 37 landen waarin De Lage Landen actief is. En de klanten? “Daar is het ons om begonnen. En het mooie is dat die nog nooit zo goed bediend zijn.”
“De Lage Landen is in 37 landen over de hele wereld actief als financiële dienstverlener. We behoren tot de wereldtop in leasing. Met Athlon zijn we in Europa een marktleider in car lease. Daarnaast zijn we in Nederland een belangrijke speler in factoring en consumptief krediet”, zegt CEO Ronald Slaats. “Maar waarmee we ons echt onderscheiden, is de verbinding die we zoeken met klanten. Want mensen doen zaken met mensen, niet met bedrijven.”
Die menselijke maat hanteert De Lage Landen ook intern, vertelt Jan Kusters, managing director Europa en Azië. “Medewerkers zijn efficiënter en effectiever als ze goed in hun vel zitten. We geven ze dus vertrouwen en de ruimte om zich te ontwikkelen. Mensen zijn in staat om een huis te kopen en kinderen op te voeden. Dus waarom worden ze op hun werk soms zo beperkt? Dat frustreert goede, gekwalificeerde mensen. Je komt het best tot je recht als je het gevoel hebt dat je echt een bijdrage levert aan het succes van onze klanten. En daarmee aan dat van ons. Dat gevoel zit in de kern van ons bedrijf. Het begint met de werkomgeving: onze mensen bepalen zelf waar, hoe en met wie ze werken. Elke werkvorm is mogelijk, ook thuis. Daardoor zit je elke dag naast iemand anders; je krijgt nieuwe inzichten, je maakt nieuwe contacten. Ons hoofdkantoor faciliteert onze mensen om te verbinden op manieren en momenten dat het hen past. Daarnaast lopen er ook allerlei programma’s die mensen in staat stellen om elkaar te ontmoeten. Om kennis te delen. Dat komt onze klanten uiteindelijk weer ten goede.”
‘Klanten worden echt deelgenoot van De Lage Landen’
Deze connecties bepalen mede de koers van De Lage Landen, vertelt Slaats. “Wil je mensen ruimte geven, dan móet je hele visie daarop afgestemd zijn. Je kunt proberen een richting af te dwingen, maar je kunt beter kijken naar wat mensen verbindt. En dat als uitgangspunt nemen. Dat is ook belangrijk omdat De Lage Landen – als wereldwijde speler – meer uniformiteit wil uitstralen.”
Kusters: “Een bedrijf verander je niet in zes maanden, maar we zijn wel goed onderweg om een volgende stap te maken. Langzaamaan ontstaat er een nieuwe stijl van werken die past bij de dynamiek van de markten waarin we opereren. Zo wordt De Lage Landen door alle hiërarchische lagen heen een eenheid vanuit de wereldwijde kennis die we hebben van industrieën gecombineerd met een gedeelde inzet voor de lokale klant.”
Voor de buitenwereld kreeg dit in 2011 en 2012 vooral vorm door deelname van medewerkers van De Lage Landen aan de Clipper Round the World Yacht Race: tien identieke jachten reisden in een jaar rond de wereld. Ze legden in totaal 40.000 nautische mijlen af – dat is meer dan 74.000 kilometer, en legden aan in veertien havens op zes continenten. Kusters: “Onze medewerkers konden zich aanmelden om mee te varen. Na een grondige screening en training ging er bijvoorbeeld een Spaanse medewerkster mee die nog nooit buiten Spanje was geweest. Ze sprak geen Engels en zeilde niet eerder. Toch leerde ze drie maanden lang samen te werken en leven met wildvreemden. De clipper is een metafoor voor de reis die we zijn begonnen: een prachtig avontuur waarbij we mensen en regio’s met elkaar verbinden.”
Slaats: “Volgens onze engagement surveys zijn de resultaten verbeterd doordat mensen zich meer betrokken voelen. Ze worden uitgedaagd en dagen óns ook uit. De loyaliteit groeit. Hoewel ze in groeimarkten als China elders best wat meer kunnen verdienen, blijven ze toch liever bij ons. Dat zegt veel.”
“We nemen onze klanten ook mee in het clipperavontuur”, vult Kusters aan. “Letterlijk! Zo zijn we tijdens de race met een aantal klanten naar Kaapstad geweest om het aanmeren van onze clipper bij te wonen. En we hebben ze meegenomen naar een evenement voor medewerkers in Singapore. Dan worden de CEO’s van die bedrijven echt deelgenoot van De Lage Landen. Ze zien het hart van ons bedrijf, en dat wordt ontzettend gewaardeerd. Je krijgt van ze terug dat ze zich onderdeel van ons zijn gaan voelen. Dat komt de relatie natuurlijk ten goede. Prachtig.”
“Het imago van de financiële wereld is niet best”, zegt Slaats. “Daarom proberen we op een integere manier een verbinding te maken met klanten en medewerkers. Wij staan erom bekend dat we klanten serieus nemen en als partner met ze meedenken. We gaan er vol tegenaan. We bundelen onze krachten en wereldwijde kennis om onze klanten te helpen hun doelen te verwezenlijken en succesvol te zijn. Door hen in staat te stellen om snel te reageren op de dynamiek binnen hun markten. Ze zullen merken dat ze nog nooit zo goed bediend zijn.”
Nederland: genoeg reden voor optimisme“Volgend jaar zijn de economische problemen nog niet voorbij”, verwacht Mark Cliffe, Chief Economist van ING. Dat is geen reden tot groot pessimisme, want Nederland is volgens hem goed bezig. “Bovendien liggen er voor de export nog volop kansen”, bevestigt Diederik van Wassenaer, Global Head Clients & Network bij ING.
“In 2013 zal de eurocrisis nog niet voorbij zijn”, verwacht Mark Cliffe, verantwoordelijk voor ING’s researchactiviteiten. “Het grootste probleem is dat deze crisis niet puur economisch is, maar eerder sociaal-politiek. Niet voor niets praat ik tegenwoordig met klanten veel vaker over Europese politieke thema’s. Politiek en economie beïnvloeden elkaar in Europa meer dan ooit. Natuurlijk zijn politieke ontwikkelingen voor economen nooit onbelangrijk, maar tegenwoordig volg ik de Europese politiek echt op de voet”, vertelt hij. Tekenend is Cliffe’s resolute antwoord op de vraag wat volgens hem in 2013 het belangrijkste agendapunt is: “De verkiezingen in Duitsland.”
‘Nederland onderschat wel eens de eigen kracht op het gebied van handel en logistiek’
Die verkiezingen zijn zo belangrijk vanwege de leidende rol van Duitsland in Europa, zowel economisch als politiek. “Zo langzamerhand is zowel voor economen als voor veel politici duidelijk dat er maar één uitweg is uit deze crisis: toewerken naar een politieke en fiscale unie”, meent Cliffe. Ook volgens Angela Merkel, de huidige bondskanselier van Duitsland, ligt in die richting de oplossing. Maar Duitsland heeft ook politici die hun achterban een alternatief voorhouden. “Griekenland uit de eurozone duwen? Dat zou een dramatische vergissing zijn”, aldus Cliffe, die niet verwacht dat het zover zal komen. “Europese landen, banken en bedrijven zijn zeer nauw met elkaar verbonden. Bovendien zou dat een precedent scheppen voor andere Europese landen om de eurozone te verlaten.” De gevolgen van zo’n domino-effect zijn rampzalig voor álle Europese landen, zo bleek uit eerder dit jaar gepubliceerde berekeningen van zijn onderzoeksafdeling. “Steeds meer politici beseffen wat er op het spel staat. Desondanks ligt een snelle oplossing niet voor de hand. Angela Merkel zei terecht dat het onvermijdelijke proces van Europese integratie eerder een marathon dan een sprint zal zijn. Helaas zijn we nog niet eens halverwege die marathon. We moeten nog door heel wat pijnlijke fasen heen.”
Vraagt dat dan niet om meer daadkracht van Europese politici? “Het is makkelijk om kritisch te zijn over politici,” vindt Cliffe, “maar zij hebben te maken met hun achterban die geconfronteerd wordt met moeilijke sociale omstandigheden als groeiende werkeloosheid. Desondanks hebben Europese politici vooruitgang geboekt. Een jaar geleden durfde nog niemand serieus over een bankenunie of over Europese obligaties te praten. Inmiddels zijn dat serieuze gespreksonderwerpen. Ja, het gaat langzaam, maar we gaan in de juiste richting.”
Diederik van Wassenaer, Global Head Clients & Network bij ING, onderschrijft het betoog van Cliffe. “Natuurlijk gaat het langzaam, maar kijk naar de geschiedenis”, zegt hij. “De Verenigde Staten hadden er een eeuw voor nodig om tot een politieke en economische eenheid te komen. Daarbij moesten grote tegenstellingen worden overbrugd, wat zelfs uitmondde in een burgeroorlog. In Europa hebben we gelukkig een ander startpunt. Bij ons is het voorkomen van oorlog de basis geweest voor het eenwordingsproces. Wel moeten vergelijkbare grote tegenstellingen worden overbrugd. Dat betekent voorzichtig manoeuvreren en in dat proces blijven borgen dat sterkere landen de zwakkere landen ondersteunen.”
Welk scenario de eurozone ook zal volgen: voor Nederland is export het belangrijkste thema. “De Nederlandse export zal naar verwachting van de International Trade Study van het ING Economisch Bureau in 2012 met zo’n 6% toenemen ten opzichte van een jaar eerder”, zegt Van Wassenaer, “en is daarmee met een totale verwachte omvang van circa 435 miljard euro ruimschoots terug op het niveau van 2008, toen de economische crisis begon.”
“Dat bewijst precies wat jullie kracht is”, voegt Cliffe, zelf Brit, toe. “Dat onderschatten jullie Nederlanders wel eens. Voor een klein land is jullie positie in de internationale handel ijzersterk, dankzij jullie openheid en jullie geweldige infrastructuur. Met Rotterdam zijn jullie alleen al dé grondstoffenhaven voor Duitsland. Bovendien zijn bij het vervoer over water en wegen veel Nederlandse bedrijven betrokken. Omdat jullie slim en heel efficiënt zijn op het gebied van logistiek.”
Van Wassenaer vult aan: “Neem de Nederlandse bloemenveilingen. Lelies voor de Italiaanse markt worden in Italië geteeld, maar verhandeld via de Nederlandse veiling. Efficiënt werken, snelle dienstverlening van hoge kwaliteit bieden; hiermee onderscheiden onze veilingen zich op de wereldmarkt.”
Ook goed nieuws is dat onze export naar nieuwe groeimarkten, zoals China, Taiwan en Turkije, een stijgende lijn vertoont, zo blijkt uit onderzoek van ING. Maar Nederland heeft volgens Cliffe meer ijzers in het vuur. “Nederland heeft ook de kennisinfrastructuur om sterke niches te ontwikkelen. ASML zie ik daarvan als een voorbeeld. Jullie topsectorenbeleid is een goed antwoord op de crisis. Je hoeft tenslotte niet overal goed in te zijn, zolang je maar een aantal sterke niches hebt. Ik vind het verstandig dat jullie nieuwe kabinet dat topsectorenbeleid voortzet. De Nederlandse politiek zoekt de oplossingen in de goede richting. Door nu te beginnen met belangrijke hervormingen. Dat zijn pijnlijke stappen, maar voor een gezonde economie op de lange termijn onvermijdelijk.”
Intussen geeft onze exportontwikkeling houvast, aldus Van Wassenaer. “En ING zet zijn vierduizend filialen wereldwijd graag in om de Nederlandse export verder te helpen groeien.”