Het Kadaster heeft zich de afgelopen 185 jaar ontwikkeld van een registratiekantoor tot een platform voor geografische informatie en een instituut dat data en kennis inzet voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Napoleon had eens moeten weten …
Deze Franse veldheer stond immers aan de basis van het Kadaster. Napoleon had destijds een minder altruïstisch doel: hij wilde belastingen innen en dit kon alleen als de eigendomsgegevens bekend waren. Inmiddels heeft het Kadaster een onmisbare positie in de samenleving verworven, met sterke internationale banden, waarover verderop meer.
Bestuursvoorzitter Dorine Burmanje: “We zijn niet meer puur en alleen een registratiekantoor of een leverancier van data. Het Kadaster kijkt naar wat er speelt in de wereld en we kijken dan hoe we met onze kennis en data kunnen bijdragen aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken.” Ze noemt enkele voorbeelden van actuele vraagstukken: “We kunnen gegevens leveren over leegstaande panden, bijvoorbeeld voor de opvang van vluchtelingen. Bij de aardgasproblematiek in Groningen onderzoeken we de locatie, welke huizen beschadigd zijn en wat de waarde van die huizen was. En voor de zorg brengen we in kaart waar zich voorzieningen bevinden voor mensen die verzorgd moeten worden. Met onze data kan worden vastgesteld wat de demografie van een gebied is, hoe de eigendommen verdeeld zijn, waar zich al voorzieningen bevinden en waar je voor nieuwe plaats kunt maken.”
Het maatschappelijke werkterrein van het Kadaster is heel breed en divers. Zo maken ook steden gebruik van data van het Kadaster als het gaat om stedelijke herverkaveling. Burmanje: “Het is om economische en sociale redenen ongewenst dat er in steden lege plekken vallen. Wij kunnen steden helpen om dit in kaart te brengen, waarna gezocht kan worden naar oplossingen, bijvoorbeeld door gebieden via ruil met elkaar in verband te brengen.”
Ze vervolgt: “Wij zeggen altijd Everything happens somewhere ofwel: alles gebeurt ergens. En de locatiegebonden informatie die je daarbij nodig hebt, leveren wij.”
‘Everything happens somewhere’
Deze evolutie heeft zich ook in internationaal verband voorgedaan. Zo hebben kadasters en topografische diensten uit tal van landen zich in de Verenigde Naties verenigd. Een van de zaken waarin de kadasters actief zijn, is het leveren van gegevens voor het bereiken van de Sustainable Development Goals. Dit zijn zeventien duurzame doelen die de Verenigde Naties hebben vastgesteld. “Ook die vertalen wij naar de werkzaamheden van het Kadaster”, aldus de bestuursvoorzitter. “We hebben gekeken welke doelen het meest aansluiten op onze werkzaamheden en daar halen we ook onze inspiratie vandaan om ons werk te ordenen, onder de aandacht te brengen en keuzes te maken in wat we wel en niet doen.”
De hierboven geschetste veranderingen hebben gevolgen gehad voor de organisatie. Hoewel het Kadaster al vanaf het begin van zijn bestaan mee ontwikkelde met de maatschappij, is circa acht jaar geleden een extra impuls gegeven om een grote ommezwaai te maken. Burmanje: “We zijn toen begonnen om de organisatie compacter te maken, meer kennisgericht te maken, kwalitatief op een hoger niveau te brengen en innovatie een nog prominentere plek te geven. De laatste vier, vijf jaar zijn we bezig om die maatschappelijke insteek meer vorm te geven. Zeker in het begin van deze operatie was de impact hevig. We gingen van achttien naar acht vestigingen, van drieduizend naar tweeduizend medewerkers. We gingen veel meer samenwerken met andere partijen. Ook op IT-gebied hebben we grote stappen gezet. Ons werk gaat immers over data; die moeten we inwinnen, ordenen en zodanig beschikbaar stellen, dat mensen het eenvoudig kunnen afnemen.”
Dit alles vergde nogal wat van de organisatie. En nu vraagt de verschuiving richting maatschappij ook weer het nodige. Maar, stelt Burmanje, de impuls die hierdoor wordt gegeven is wel bijzonder positief. “Mensen vinden het fijn om weer te merken waar het om gaat bij het Kadaster. Nu realiseert men zich opnieuw wat wij bijdragen aan de maatschappij. Als er geen Kadaster meer zou zijn, alleen al door de rechtszekerheid die het Kadaster biedt, dan zou de economie in elkaar storten.”
Ze besluit: “Die inspiratie halen we mede uit de Sustainable Development Goals. Mensen beseffen opnieuw: o ja, hier gaat het om, zo belangrijk is het Kadaster; het doet ertoe wat we doen.”
‘Als onze klanten succesvol zijn, dan worden wij dat ook’Branko Schuurman, vice-president marketing & programs van DHL Parcel Benelux: “Ons netwerk in Nederland bestaat uit 15 sorteercentra, 139 depots, 1500 Parcelshops en 65 Parcelstations. We zitten met onze depots heel dicht bij de gebieden waarin we willen afleveren; dat is uniek. Dit stelt ons in staat om efficiënt te werken en gemakkelijk en snel nieuwe services in de lokale markt in te voeren. Doordat we met onze depots zo dicht op onze bezorggebieden zitten, kunnen we ook goed elektrische voertuigen inzetten voor de bezorging. We hebben honderd elektrische auto’s, die door DHL in een eigen fabriek worden geproduceerd, en binnenkort starten we met cargofietsen, ook een eigen concept. Als groot logistiek bedrijf hebben we een verantwoordelijkheid naar de maatschappij, waarbij dergelijke vervoersopties vaak ook nog efficiënter zijn.”
‘Webshops die optimale keuzevrijheid bieden, groeien het hardst’
De Parcelshops waar pakjes gehaald en gebracht kunnen worden zijn vooral voor eigenaren van kleinere webshops een uitkomst. Schuurman: “Ze zijn vaak niet de hele dag met hun webshop bezig en willen niet wachten totdat DHL langskomt om de pakketten op te halen. Ze brengen liever op een tijdstip dat henzelf uitkomt de pakketten even langs bij een Parcelshop.”
Een Parcelstation is een reeks kluisjes waar de particulier pakketjes kan ophalen, maar ook terug kan brengen. De klant krijgt een code waarmee het kluisje wordt geopend, waarna hij of zij het pakketje eruit kan halen of, bij verzending, erin legt. “Dit is een perfecte oplossing voor mensen die niet thuis willen wachten op een bezorger”, zegt Schuurman. “Hier gaan we zeker in uitbreiden.”
Schuurman legt uit dat DHL hier zo druk mee bezig is omdat de consument zelf wil bepalen of een pakje ergens moet worden opgehaald of aan huis wordt bezorgd en op welk tijdstip dit dan gebeurt. “Er is geconstateerd dat webshops die meer bezorgmogelijkheden aanbieden harder groeien dan shops die dit niet doen. Dit kunnen webshops zijn met zo’n goed concept dat ze sowieso harder groeien, maar waarschijnlijk gaat dit hand in hand met het bieden van een optimale keuzevrijheid. Deze bedrijven hebben immers nagedacht over hoe ze zo succesvol mogelijk kunnen zijn en een onderdeel daarvan is dat afnemers optimale keuzevrijheid willen.”
Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat twee derde van de shoppers afhaakt in de check-out als er onduidelijkheid of ontevredenheid is over de bezorgmogelijkheden en dat 46% van de winkelwagens vol wordt achtergelaten omdat de levertijd niet duidelijk werd aangegeven. Ook blijkt dat 35% van de shoppers niet wil dat er thuis wordt bezorgd, maar op een alternatieve locatie. En 80% van de onlineretailers ziet een meetbare stijging van de klanttevredenheid bij de introductie van meerdere bezorgopties. Schuurman: “Daarom werken we aan de afronding van onze API Gateway, waarmee die keuzevrijheid voor klanten nog makkelijker te realiseren is. Dit is een soort universele stekker om online toegang te krijgen tot zaken als een labelgenerator voor al onze bestemmingen, een locator voor de Parcelshops, een bestelkalender waarin klanten bezorgmomenten twee weken vooruit kunnen plannen en kunnen kiezen voor leveringen in tijdvakken en avondleveringen. We zijn hier constant mee bezig”, zegt Schuurman, “want als wij onze klanten succesvol kunnen maken, dan zijn wij dat zelf ook.”
Schuurman wijst op een andere ontwikkeling waar DHL op inspeelt: internationalisatie. “Als onze klanten, de webshops, het goed doen, komt voor een aantal van hen het moment dat ze ook over de grenzen gaan kijken. Daarom hebben we het initiatief genomen om een Europees netwerk op te bouwen waarmee je snel en eenvoudig grensoverschrijdend kunt leveren, volgens een eenduidige servicestandaard. Inmiddels kun je op die manier gemakkelijk naar achttien Europese landen verzenden. Het gevolg is dat je even makkelijk een pakje van Hengelo naar Maastricht kunt sturen als naar een dorp in het Ruhrgebied of het binnenland van Spanje. Eind 2018, begin 2019 leveren we in de hele Europese Unie.”
Mede dankzij deze initiatieven groeit DHL jaarlijks. “We lieten vorig jaar dubbele groeicijfers zien en de verwachting is dat we dat dit jaar weer gaan doen. Maar dat kan alleen maar door heel actief te zijn en in te spelen op de verwachtingen van onze klanten en de shoppers.”
‘Vergeet leiderschap; alles draait om invloed!’Lodewijk van Ommeren van Bureau Zuidema weet het zeker: “Iedereen heeft een zekere mate van invloed van nature meegekregen. Maar je kunt invloed verrijken. En je kunt er nooit te veel van hebben. Als je hieraan wilt werken, dan is het handig als je dat doet met een expert die er alles van weet, zoals Bureau Zuidema.”
Maar wat is invloed? “Een menselijke eigenschap”, stelt Van Ommeren. “Er zijn natuurlijk verschillende soorten invloed, maar wij richten ons op invloed gerelateerd aan ons gedrag, die doel- en actiegericht is, van mens tot mens en – zeer cruciaal – met oog voor het behoud van de relatie. Iedereen heeft het en iedereen gebruikt het vanaf dag één.”
Vaak wordt invloed volgens Van Ommeren verward met het begrip ‘leiderschap’. Hij legt uit: “Leiderschap suggereert een verschil tussen een leider en een volger, of liever een niet-leider. Maar als ik mensen vraag aan welke eigenschappen een leider al dan niet moet voldoen, dan is de lijst bijna oneindig, omdat er zo veel context aan zit. Als je dus aan je leiderschapsvaardigheden gaat werken, dan faal je al bij voorbaat, want je kunt niet overal aan voldoen. Waar het echt om gaat, is invloed, want de contextualiteit zit daar al in. Een invloedrijk persoon is zijn eigen leider. Invloedrijkheid zit in zijn individu en het commitment dat hij heeft om z’n doelen te bereiken. Het gaat erom in hoeverre je in staat bent om anderen mee te krijgen; dat is de essentie van wat we mensen willen bijbrengen.”
Invloed is in de visie van Bureau Zuidema de kunst om op basis van commitment, waarde en gelijkwaardigheid doelen te realiseren. Van Ommeren: “Dat betekent dus dat macht en hiërarchie totaal niet belangrijk zijn, zeker niet als je kijkt naar de trends in deze samenleving met steeds meer zelfstandigen, korte dienstverbanden en jonge organisaties die snel veranderen en zich aanpassen. Daar past een andere manier van werken bij. Het gaat erom daar goed en handig gebruik van te maken om gezamenlijk tot doelen te komen. Want als twee partijen hetzelfde doel hebben, dan is dat mooi. En als ze dan ook nog beiden vinden dat de ander iets toevoegt, dan kom je veel sneller ter zake, tot actie en tot resultaat, waardoor je samen echt mooie dingen kunt bereiken. Bijvoorbeeld een fantastische onderneming, meer omzet, of iets wat de wereld een stukje beter maakt. Zolang je maar sneller en beter tot die doelen komt.”
Het Invloedmodel® dat Bureau Zuidema hanteert stamt in de basis al uit de jaren zestig en is ontwikkeld aan de universiteit van Harvard. Enkele professoren onderzochten in opdracht van multinationals hoe het komt dat sommige mensen meer succes hebben dan anderen, terwijl ze gelijkwaardige opleidingen hebben gehad, even intelligent zijn en ook dezelfde achtergronden hebben. Zij ontdekten dat in het gedrag van de succesvolle mensen een patroon zit, een flexibiliteit. Dit noemden ze ‘invloedgedrag’. Mensen met invloed maken sneller carrière en hebben meer succes dan mensen die minder invloedrijk gedrag vertonen. Van Ommeren: “Dit is uitgewerkt in een model. Hierin is heel concreet aangegeven wat dit gedrag is. Je kunt zien hoe iemand doet, wat het effect is op de ander en op jezelf.”
Bureau Zuidema bestaat inmiddels ruim vijftig jaar en heeft de bevindingen van het onderzoek uitgewerkt in een filosofie die in vrijwel alle trainingen en programma’s wordt uitgedragen. “We ontwikkelen ons nu van trainingsbureau tot expertbureau. Het geven van trainingen is één facet, maar wij gaan verder. Dankzij onze kennis begrijpen we tot in de diepte goed wat je kunt doen om invloed te verrijken, als individu, team of bedrijf, en wat de effecten hiervan zijn.”
‘Het gaat erom dat je meteen iets anders doet dan voorheen’
Hij vervolgt: “Trainen en het verzorgen van programma’s om dit te bereiken vormt nog steeds een groot onderdeel van het aanbod van Bureau Zuidema, maar er zijn grote veranderingen te verwachten. We zijn aan het ontdekken welke rol technologie kan spelen in het verrijken van invloed, en dit is soms groter dan je je kunt voorstellen. Ik zie ons hierdoor op korte termijn veranderen van trainingsbureau naar expertisebureau op het gebied van invloed. Nieuwe technologieën maken het mogelijk om de beleving en het effect te vergroten bij gedragsveranderingen.”
Van Ommeren: “We creëren een continue feedback-loop en verlengen het leerproces. Daar speelt technologie vooral een belangrijke rol in. Het gaat erom dat als je bij ons de deur uit loopt, dat je dan meteen iets anders doet dan voorheen. Dat lukt alleen als je ervaren hebt dat je dat absoluut nodig hebt, dat het werkt en dat het je helpt. Onze programma’s hebben als kenmerk dat er daadwerkelijk iets met je gebeurt, dat je blijft leren in de praktijk en dat je later ook kunt terugvallen op onze expertise.”
‘Het Kadaster groeit mee met de maatschappij’“Het Kadaster is een bolwerk van gegevens en kennis. Vooral dat laatste is belangrijk, want data inwinnen is niet meer voorbehouden aan de happy few; het gaat erom wat je ermee doet. Wij zetten de data vooral in bij maatschappelijke vraagstukken.”
Bestuursvoorzitter Dorine Burmanje weet het zeker: “Het Kadaster is stevig verankerd in de samenleving en dit zal in de toekomst alleen maar toenemen. Daarom moeten we blijven vernieuwen, innoveren.”
Ze noemt als voorbeeld de gezondheidszorg en vraagstukken die daarmee gepaard gaan. “We hebben de topografie van ons land en de leeftijdsopbouw van woningbezitters goed in beeld. We kunnen dus zien waar meer of minder behoefte is aan bepaalde vormen van zorg. Dit kunnen beleidsmakers gebruiken om hun beleid op af te stemmen, maar ook andere partijen kunnen van deze informatie gebruikmaken en toepassingen bouwen die gebruikmaken van deze gegevens.”
Nog zo’n actueel voorbeeld is stedelijke herverkaveling. Steden hebben te kampen met leegstand van kantoorruimte. Burmanje: “We hebben hierover een massa data in huis en je kan hiermee in beeld brengen wat er in een stad speelt. Omdat het Kadaster van oudsher ook betrokken is bij agrarische ruilverkaveling, weten we hoe deze processen werken. Bestuurders kunnen hiervan gebruikmaken om hun besluitvorming beter te onderbouwen.”
Bij het Kadaster vinden steeds meer gegevens onderdak. Ging het aanvankelijk vooral om rechtszekerheid, de waarde van bezittingen en dergelijke, nu is ook geo-informatie toegevoegd en het eind is nog niet in zicht. “Omdat we steeds meer data beheren, kunnen we ook meer aanbieden”, zegt Burmanje. “Dat het hierbij vrijwel altijd gaat om maatschappelijke vraagstukken, betekent dat wij meegroeien met de maatschappij.”
Ze vervolgt: “Deze gegevens komen uit een groot aantal bronnen. Als het gaat om rechtszekerheid, dan moeten onze eigen data exact kloppen. Rechtszekerheid is immers de basis van ons economische verkeer en daarom moeten we daar heel secuur mee omgaan. Met andere gegevens, zoals geo-informatie, kunnen we wat minder strak omgaan en kunnen we ons ook baseren op externe bronnen. Vroeger stuurden we onze eigen mensen bijvoorbeeld het veld in om de grenspalen te controleren. Nu vragen we wandelaars om foto’s van de paaltjes te maken.”
‘Dankzij die continue innovatiedrang lopen we voorop, ook internationaal’
De aard van het werk van het Kadaster, waarbij enorme hoeveelheden gegevens worden verzameld, beheerd en verwerkt, zorgt ervoor dat de organisatie zich continu moet aanpassen aan maatschappelijke en technologieontwikkelingen. “We innoveren continu”, zegt Burmanje. Een goed voorbeeld hiervan is een ontwikkeling om het tekenen van geschaalde kaarten te automatiseren. Tot voor kort was het zo dat dit met de hand gebeurde. Burmanje: “Dit proces automatiseren klinkt eenvoudiger dan het in werkelijkheid is. Maar wij hebben het hele proces volledig geautomatiseerd op een wereldwijd unieke manier. Hierdoor kunnen we nu voor slechts een vijfde van de oorspronkelijke kosten kaarten op iedere gewenste schaal produceren. Dit betekent helaas dat we hier ook minder mensen voor nodig hebben; dat is dan weer de keerzijde.”
Ze vervolgt: “Dankzij die continue innovatiedrang lopen we voorop, ook internationaal. Dat blijkt wel uit het feit dat ons is gevraagd om bij te springen in Griekenland. Dat land werkt er hard aan om uit de crisis te komen; een goede rechtszekerheid met aan de basis daarvan betrouwbare kadastrale informatie helpt daarbij. Wij dragen onze kennis dan over aan lokale partijen, waardoor zij dit in de toekomst zelf kunnen doen.”
Een toekomstige innovatie die Burmanje noemt is dat het Kadaster mogelijk drones gaat inzetten bij het inwinnen van data. “Dat is nu nog een te kostbare aangelegenheid, maar we houden de vinger wel aan de pols van dergelijke ontwikkelingen. Je kunt je voorstellen dat drones eerst worden ingezet in moeilijk toegankelijke gebieden.”
Ze vervolgt: “We zijn weliswaar een ondernemende organisatie, maar we kunnen geen ondernemersrisico’s nemen. We zorgen ervoor dat het Kadaster vooroploopt als het gaat om de inzet van technologie en er klaar voor is om dit toe te passen. We onderzoeken dergelijke ontwikkelingen en investeren in proeven.”
Ze besluit: “Innovatie is een doorlopend proces; het jakkert en jaagt maar door! Nog niet eens zo lang geleden stuurden we voor metingen een meetploeg het veld in. Nu kan één persoon dankzij gps en moderne communicatiemiddelen het werk alleen af. Ook onze expertise verandert. We hebben in de toekomst bijvoorbeeld steeds meer te maken met big data. Om al die informatie te analyseren heb je andere kennis en experts nodig, data-analisten. Hierdoor zie je de aard van onze werkzaamheden en de expertise die we in huis halen verschuiven.”
Het Kadaster staat midden in de maatschappij
Het Kadaster staat met beide voeten in de klei. Ruim 180 jaar geleden door Napoleon opgericht omdat hij belastingen wilde innen, is het Kadaster uitgegroeid tot een organisatie die midden in de maatschappij staat. “We zijn er voor de omgeving. Dat is onze legitimatie”, aldus bestuursvoorzitter Dorine Burmanje.
Dat met beide voeten in de klei staan is vooral ook overdrachtelijk bedoeld. Het Kadaster is immers in zijn 180-jarige bestaan uitgegroeid tot het middelpunt van wat er gaande is als het Nederland betreft en vastgoedtransacties.
Burmanje: “We zijn onlosmakelijk verbonden met de maatschappij en moeten meegaan in de ontwikkelingen. Daarom zijn we een organisatie die zich continu heroriënteert. Wie zijn wij, wat is van deze tijd en vooral: wat is van morgen of van over een jaar? Heel veel verder kijken we op dit moment niet, want de wereld verandert dermate snel dat dit geen zin heeft. Technologie en IT – dat zijn onze levensaders. De veranderingen daarin gaan razendsnel en je kunt niet voorspellen wat er op die terreinen gaat gebeuren. Daarom proberen we steeds meer een wendbare organisatie te worden.”
Dit uit zich onder meer in de wijze waarop het Kadaster zich presenteert naar buiten toe. Burmanje: “Vroeger was het: ‘Hier staat het Kadaster, kom het maar halen.’ Die tijden zijn voorbij. Nu is het meer van: ‘Mensen, weet je wel wat je allemaal kunt halen bij ons?’ Dat vereist een heel andere insteek en ‘mindset’ en de inzet van andere technieken. We zitten midden in dat proces en daarvoor hebben we contact met de maatschappij, de mensen, voortdurend nodig. We moeten immers weten welke vraagstukken er leven, hoe we de mensen kunnen bereiken en hoe we onze informatie het best kunnen aanbieden.” Ze noemt als voorbeeld: “De zorgsector wil weten waar het best nieuwe zorginstellingen kunnen worden neergezet. Via ons kan men een beeld krijgen over waar de meeste hulpbehoevende mensen zitten, hoe de leeftijdsopbouw in een gebied is, welk gebied het best ontsluitbaar is en ga zo maar door. Dat helpt om zo’n vraagstuk op te lossen. Iets anders is de leegstand van kantoorpanden in steden. Hoe los je dat vraagstuk op, zowel inrichtingstechnisch gezien als zakelijk? Wat gaan de eigenaren van die kantoorpanden en de gemeenten doen? Laat je gaten vallen in de stad of gebruik je onze data om daar een oplossing voor te zoeken? Ga je herverkavelen, bundelen of andere bestemmingen bedenken? Dat type bewegingen, daar zitten we middenin.”
‘We zitten in een veranderingsproces en dat vereist continu contact met de omgeving’
Een ander aspect is dat het Kadaster aan de buitenwereld kenbaar moet maken wat er allemaal mogelijk is, wat er te halen valt. Om de zichtbaarheid te verhogen doet het Kadaster mee aan tv-programma’s als ‘Nederland van Boven’. “Ook zoeken we bekende evenementen uit, zoals de Vierdaagse van Nijmegen of de intocht van Sinterklaas, waar we informatie geven over het stuk land waar men zich op dat moment bevindt. Destijds toen er sprake was van een Elfstedentocht stonden we met advertenties in de krant, waarin me meldden dat we nog net niet de dikte van het ijs wisten, maar verder alle plaatsen en plekken kenden waar men langs zou komen: wie er woont, van wie het is en ga zo maar door.”
Dit ‘contact zoeken met de maatschappij’ vindt niet alleen plaats in Nederland, maar ook wereldwijd. “Dat maakt het juist zo boeiend én complex”, zegt Burmanje. “Vlak voor dit gesprek nam ik bijvoorbeeld telefonisch deel aan een conferentie in Londen. Vanuit de Verenigde Naties wordt gekeken naar hoe verschillende landen geo-informatie zo kunnen inzetten dat we niet allemaal hetzelfde doen. Daardoor blijven de kosten beheersbaar en wordt het voor politici en de maatschappij duidelijk waarvoor die informatie kan worden ingezet. Maar ook is er sprake van een internationaal kader als het gaat om natuurrampen. Als een deel van een land wordt weggeslagen door een storm of een tsunami, dan is ook de kennis weggeslagen en moet deze vanuit verschillende landen worden ingevlogen. Hoe kun je orde aanbrengen? Wie hebben daar gewoond? Hoe zag de infrastructuur eruit? Hoeveel land is weg? Allemaal vraagstukken waar men op dat moment vaak lokaal geen antwoord op heeft.”
Ze vervolgt: “En dit zijn nog maar een paar voorbeelden van hoe wij mee bewegen met de maatschappij. Wat dat betreft vragen we ons weleens af of de naam Kadaster nog wel toereikend is. Het Kadaster heeft een lange historie en staat ergens voor. Maar hoe maak je dat grote toegevoegde stuk zichtbaar voor de mensen?”
Een ander facet waar het Kadaster mee te maken heeft is dat de eisen van de (potentiële) klanten ook met de tijdgeest mee veranderen. Burmanje: “Wij zijn groot geworden in het ‘zeker weten’. We hebben iedere vierkante centimeter van Nederland in kaart gebracht. Maar dat vindt de nieuwe generatie niet zo interessant. Als jonge mensen het ongeveer weten, dan is dat goed genoeg. Ze trekken uit alle bronnen hun informatie en gaan daarmee aan de slag. Het keurmerk Kadaster krijgt hierdoor een heel andere lading, niet alleen voor die generatie. Daar moeten we ons heel bewust van worden, dat dit gevolgen heeft.”
Eigendomsrechten zijn basis voor gezonde economieHet Kadaster levert een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse en internationale samenleving.
“Eigendomsrechten zijn de basis voor een gezonde economie”, aldus Dorine Burmanje, bestuursvoorzitter van het Kadaster. “Pas als iemand iets bezit en dit is geregistreerd, dan kan hij ruilen, kopen, verkopen en investeren. Het feit dat we dit in Nederland zo goed voor elkaar hebben, geeft een enorme rechtszekerheid en een basis voor onze economie. Met deze kennis helpen we ook andere landen.”
Ze vervolgt: “Het Kadaster is vanaf 1832 bezig met eigendoms- en landregistratie. We hebben het echt goed voor elkaar hier in Nederland. Zozeer zelfs, dat mensen er misschien wel te weinig bij stilstaan wat we hebben opgebouwd en wat een voorrecht het is om zo’n gedegen registratie te hebben. In 2007 vierden we dat het Kadaster 175 jaar bestond. We hebben daarbij gekozen voor het thema ‘Armoedebestrijding door eigendomsregistratie’. Celine d’Cruz, directeur van Slum Dwellers International, vertelde ons hoe zij in de sloppenwijken van India mensen helpt om hun modderpoel en hun krotje geregistreerd te krijgen. Op het moment dat dit ging lukken, zag je dat de modderpoel verdween, de golfplaten werden wat steviger bevestigd. Je zag vervolgens langzaam maar zeker het welvaartspeil groeien. Mensen beseften dat ze eigenaar van hun krotje waren en gingen daar iets mee doen.”
Dit soort houvast bieden is volgens Burmanje de kern van het Kadaster. “Nederland heeft goud in handen. Vooral sinds de Topografische Dienst bij de organisatie is gekomen, kan het Kadaster ook geo-informatie toevoegen. Want nu kun je niet alleen zien wat van wie is, maar je hebt ook de hele context erbij. Waar ligt het, wat gebeurt er op die grond en ga zo maar door. We hebben alle locatiegebonden informatie onder één dak. De mogelijkheden zijn ongekend. We helpen anderen om heel gedegen keuzes te maken. Bijvoorbeeld als je een hogesnelheidslijn wilt aanleggen: waar laat je die lopen, wat zijn de gevolgen voor natuurgebieden, wat kosten de alternatieven, wat zijn de consequenties? Een ander voorbeeld is de besluitvorming over het al dan niet onder laten lopen van de Hedwigepolder. Met onze gegevens kun je inzicht krijgen in wie daar wonen en wat een indicatie is van de grondwaarde.”
Burmanje wijst ook op de gevolgen van natuurrampen zoals tsunami’s en aardbevingen in andere landen, waarbij hele stukken land worden weggevaagd en steden omvallen. “Dankzij een goede registratie van wie waar woont en hoe de eigendomsrechten liggen, gaat het herstel sneller. Het is ver weg van ons land, maar wij helpen wel bij dat soort situaties met onze kennis en onze aanpak.”
Het Kadaster levert bijdrage aan samenleving
Ook aan het Kadaster gaat de crisis niet onopgemerkt voorbij. “We hebben al een zware tijd achter de rug en zitten er nog steeds in”, aldus Burmanje. “Enerzijds zijn we voor onze inkomsten voor een groot deel afhankelijk van de vastgoedmarkt. Anderzijds bezuinigt de overheid sterk.”
De overheid richt zich momenteel sterk op beheersing van de kosten. Burmanje legt uit dat hierdoor zaken als innovatie en ontwikkeling in het gedrang dreigen te komen. “Maar juist deze zaken zijn voor onze klanten van levensbelang”, zegt ze. Als voorbeeld wijst de bestuursvoorzitter op het feit dat het Kadaster er als eerste in de wereld in is geslaagd om volledig geautomatiseerd topografische kaarten te maken. “Hiermee hebben we de productietijd terug weten te brengen van vier jaar tot vier weken. Dit zorgt ervoor dat de kaarten sneller actueel zijn voor de gebruiker. Dit vergde wel een investering, maar deze verdient zich dubbel en dwars terug. En de hele wereld heeft nu belangstelling voor dit proces.”
Ze vervolgt: “We kunnen het ons niet veroorloven om pas op de plaats te maken, anders zouden we bij wijze van spreken nog steeds de postduif rondsturen.”
Burmanje besluit: “Het Kadaster heeft er bewust voor gekozen om zich aan te passen aan de huidige tijd. We waren vroeger alleen een bolwerk van feiten en data. Maar we worden nu steeds meer gevraagd om onze kennis en kunde beschikbaar te stellen voor maatschappelijke vraagstukken. Het Kadaster zoekt samenwerking. Niet alleen met de overheid, maar ook met de private sector en over de grenzen. Dat is onze wereld en daar sluiten we op aan. Maar we moeten dan wel de ruimte hebben om te blijven investeren en innoveren. Alleen op die wijze kan het Kadaster zijn maatschappelijke en economische rol goed blijven vervullen.”
Van monopolistisch bolwerk tot ketenorganisatie pur sangDorine Burmanje, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Kadaster, legt uit: “Ons werk bestaat uit het verzamelen en beschikbaar maken van informatie. Dat kan alleen dankzij de inzet van IT en netwerken. Dat zorgt voor een enorme push en drive. Hier komt bij dat het belang en het nut van onze informatie steeds meer toenemen. Steeds meer maatschappelijke vraagstukken leunen zwaar op onze informatie. Maar onze informatie staat niet op zich. Deze moet gekoppeld worden met de gegevens van andere partijen. Daarmee word je bijna op natuurlijke wijze in die netwerken gedreven.”
Als concreet voorbeeld voert Burmanje aan de samenwerking met notarissen, van oudsher de grootste klantgroep van het Kadaster. “Daar waar vroeger ieder z’n eigen stukje deed in het proces om de rechtszekerheid vorm te geven, kijk je nu veel meer samen hoe je technologische ontwikkelingen kunt inzetten om dat proces beter, efficiënter, sneller en goedkoper te laten verlopen. Dan heb je het veel meer over hoe het gezamenlijke proces eruitziet en hoe alle partijen – dus niet alleen notarissen en het Kadaster, maar ook banken en makelaars – er voordeel uit kunnen halen. Dus ook zij zijn hierbij betrokken. Uiteindelijk levert dat een administratieve lastenverlichting op voor de burger en de maatschappij.” Ze vervolgt: “De feitelijke situatie is dat bijna alle organisaties en bedrijven vanuit een solopositie komen en het is lastig om je daarvan los te weken. Maar ook daarin worden stappen gezet. Zo is er het initiatief Publieke Dienstverlening Op de Kaart, PDOK. Verschillende overheidspartijen begeven zich namelijk wat geo-informatie betreft op hetzelfde gebied. Die partijen ontwikkelen in PDOK iets waarbij ze gemakkelijk gebruik kunnen maken van elkaars datasets, en een toegevoegde waarde voor andere gebruikers kunnen leveren. Er ontstaan natuurlijk discussies over posities en wie waarover gaat. Maar uiteindelijk komen we daaruit en ontstaat er een hechte samenwerking. We hebben geleerd dat het in alle gevallen van belang is dat je met elkaar in gesprek blijft. We stellen altijd voorop dat de ketenpartners elkaar moeten kunnen helpen en versterken voor de langere termijn.”
De omslag naar een netwerkorganisatie vergt het een en ander van de interne organisatie. Burmanje is er trots op hoe het Kadaster daarin groeit. “Voorheen hadden we de mentaliteit van een autoriteit die de gegevens verzamelde, en men mocht blij zijn dat ze te koop of beschikbaar waren. Daar hebben we een omslag in moeten maken. We kijken nu naar de behoeften van de vrager of de maatschappij en hoe wij een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken met de datasets die we hebben. Dat is een heel andere benaderingswijze.” Ze vervolgt: “Dit heeft z’n weerslag op het type mensen en het type kennis dat we in huis willen hebben. Vroeger was ons personeelsbestand ambachtelijk, vakgericht opgebouwd. Maar nu hebben we ook behoefte aan mensen die netwerkorganisaties en de werking daarvan snappen, die processen kunnen ontleden en in staat zijn om aan te geven wie deel kunnen uitmaken van dat proces.” Burmanje legt uit dat het Kadaster daarom ook van een organisatie met zestien kantoren en directies naar een gecentraliseerd geheel is gegaan. “Iemand die in Groningen informatie opvraagt, moet hetzelfde krijgen als iemand die dit in Zeeland doet. Nu zijn we een volgende slag aan het maken, waarbij we kijken wat de vragen en behoeften van onze klanten en omringende partijen zijn, en onze organisatie daaraan aanpassen. Zo gaan we per taak en per cluster onze directies inrichten. We hebben bijvoorbeeld geen directeur Gelderland of Brabant meer, maar we werken toe naar een directeur Inwinning en Registratie, want we hebben een grote klantgroep die dat type data wil hebben.”
Het Kadaster werkt ook mee in internationale netwerken. Een goed voorbeeld hiervan is dat het Kadaster medeorganisator was van het internationale congres GeospatialWorldForum, dat in april voor het eerst in Europa werd gehouden. “Het is uniek dat we het voor elkaar hebben gekregen dat een dergelijk groot congres in Nederland werd gehouden. Dit biedt Nederlandse organisaties mogelijkheden voor het internationaal leggen van contacten en delen van kennis. Dat is natuurlijk fantastisch”, aldus Burmanje. “De wereldtop op het gebied van geografische informatie treft elkaar dan. Politiek, wetenschap en bedrijfsleven komen hier samen. We hebben inbreng in het programma en de thema’s, en het is voor ons een grote kans om internationale netwerken uit te breiden. Dit is een ultiem netwerkevenement.”
Burmanje besluit: “We houden ons op veel fronten actief bezig met netwerken. Intern, extern en internationaal. We hebben nog een lange weg te gaan en we zulle gaandeweg moeten blijven innoveren, maar het is een voor alle betrokkenen boeiende exercitie.”
‘We genieten het vertrouwen van veel woningcorporaties’Het Kadaster werkt mee aan ultiem internationaal netwerkevenement
Jeroen Kuiper: “Je kunt op verschillende manieren meten waar je staat in een markt, maar welke methode je ook hanteert: we staan momenteel op de tweede plaats. Veel van onze relaties beschouwen ons toch als marktleider, omdat we vooroplopen waar het nieuwe ontwikkelingen betreft.” Martin Holwerda vult aan: “Die perceptie dat wij aan de top staan, komt mede omdat we eind 2010 een volledige dochter zijn geworden van Aareon, Europa’s grootste consultancy- en softwarehuis voor de vastgoedmarkt.”
Hiermee komen we dan op het eerste trefwoord: innovatie. Jeroen: “Bij SG|automatisering heeft innovatie altijd vooropgestaan. SG|tobiasAX is hier een recent voorbeeld van. En we blijven investeren. We volgen de ontwikkelingen in de markt nauwgezet om te bepalen waarin we dit het best kunnen doen. Zo houden we ons momenteel o.a. bezig met cloud- en mobile oplossingen. Daarnaast loopt er een onderzoek naar het gebruik in de Nederlandse markt van een BPM-product dat al geruime tijd door onze Engelse zusteronderneming succesvol wordt toegepast.” Van Microsoft is bovendien bekend dat ze jaarlijks negen miljard investeren in research and development. “Daar profiteren we natuurlijk mooi van mee”, zegt Martin. “SG|tobiasAX is een totaaloplossing voor de vastgoedmarkt. Het is gebaseerd op Microsoft Dynamics AX en het is een open systeem, waardoor het eenvoudig aansluit op oplossingen van anderen. Onze klanten kunnen voor een gefaseerde overgang kiezen. Dat wordt als zeer prettig ervaren”, zegt Jeroen. De markt van de woningbouwcorporaties is een roerige. Steeds meer kleine corporaties gaan op in grotere. Van de ruim zeshonderd corporaties die Nederland tien jaar geleden telde, zijn er nu circa vierhonderd over.
“We spelen hier met onze ERP-software op in”, stelt Martin. “SG|tobiasAX is schaalbaar en kan dus meegroeien. Minstens even belangrijk is dat de continuïteit van SG|automatisering is gewaarborgd. Omdat de belangen voor onze klanten zo groot zijn, hechten ze veel waarde aan het feit dat we dit, mede dankzij onze daadkrachtige moeder, kunnen garanderen.”
Ook als het om samenwerking – het tweede trefwoord – gaat, loopt SG|automatisering voorop, zowel intern als extern. Jeroen: “Zo betrekken we onze klanten bij ontwikkeltrajecten. Vroeger had je fases van ontwerpen, ontwikkelen en testen, dat was een langdurig proces. Nu zetten we alle disciplines in een team en we ontwikkelen in korte, interactieve trajecten, in sprints. De rol van onze klanten is onontbeerlijk, want ze leveren in dit proces waardevolle praktijkinformatie. Mede hierdoor is de ontwikkelsnelheid met een factor vier tot vijf toegenomen. Men noemt dit agile ontwikkelen.” Martin: “Bovendien doen we de implementatie samen met de klant. Dit betekent wel een gedeelde verantwoordelijkheid. Het grote voordeel is dat we van elkaar kunnen leren.” Ook de directie van SG|automatisering is feitelijk een samenwerking. “Er had ook voor één directeur gekozen kunnen worden, maar samenwerken is niet alleen beter, maar ook nog eens veel leuker”, aldus Martin. “Samenwerken zit in de genen van dit bedrijf. We hebben hier de ongeschreven regel dat je elkaar beter even kunt opzoeken, dan elkaar mailen.” Een derde voorbeeld van samenwerking is dat SG ook regelmatig met een andere leverancier om de tafel gaat zitten. “Omdat SG|tobiasAX een open systeem is, is soms aansluiting op een product van een concurrent gewenst. Daar hebben we geen probleem mee, want ook die vorm van samenwerking juichen we toe”, aldus Jeroen.
‘We zijn nu tweede, maar onze concurrent krimpt en wij groeien’
Ook als het om kwaliteit gaat, heeft het tweetal een uitgesproken mening. Jeroen: “Waar het kwaliteitszorg betreft, volgen we de richtlijnen van het INK-model , maar veel belangrijker vinden we de tevredenheid van onze klanten. Die meten we dan ook continu om waar nodig te kunnen bijsturen. We zijn een innovatief bedrijf en introduceren vaak nieuwe producten. Ondanks alle procedures om dit uit te sluiten, kunnen er kinderziektes in zitten. Daar doen we niet geheimzinnig over, we wijzen onze klanten er zelfs op.” Martin: “We hebben een kwaliteitsafdeling die zich hier fulltime mee bezighoudt. Maar ook alle andere werknemers die met onze klanten in aanraking komen, zijn bij dit proces betrokken. Zodra iemand een signaal opvangt dat er iets niet in orde is, grijpen we in. We opereren in een kleine markt, waarin iedereen elkaar kent. We willen voorkomen dat er vervelende verhalen over ons rondgaan.” Dat dit niet gebeurt, blijkt uit de grote schare trouwe klanten die SG|automatisering heeft. “We hebben zeer loyale klanten, waar we ontzettend trots op zijn”, zegt Martin. “Regelmatig sluiten we een tienjarig contract met klanten af. Daar spreekt toch wel vertrouwen uit!”
‘Geo-informatie vaak van doorslaggevend belang’“Iedere centimeter land is opgemeten. We weten van wie het is, wat ermee wordt gedaan en wat de koopsom is.” Deze woorden sprak Dorine Burmanje, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Kadaster, onlangs vanuit een helikopter in het tv-programma Nederland van Boven.
Wat direct opviel, was het enthousiasme waarmee Burmanje over het werk van het Kadaster sprak. Ze is dan ook een goed voorbeeld van de dynamiek die in deze organisatie heerst. “We hebben het in feite over geografische informatie: geo-informatie. Wij hebben de informatie beschikbaar. Wie is de eigenaar? Wat is de indicatieve waarde van de grond? Wat zijn de consequenties bij veranderingen, zoals bij de aanleg van een hogesnelheidslijn? Heel veel maatschappelijke vraagstukken zijn hierop gestoeld. Denk maar aan de HSL, de Betuweroute, de natuur en de industrie. Dergelijke vraagstukken kunnen mede dankzij onze informatie worden beantwoord.”
Ze noemt nog enkele voorbeelden waarbij geo-informatie van groot belang is: “Denk aan natuurrampen, waarna je moet bepalen wat er is vernietigd, wie de eigenaren zijn, wat de schade is. Of, om het dichter bij huis te zoeken: met onze informatie kun je onderzoeken hoe je de routes van postbodes korter kunt maken of je kunt bijvoorbeeld verhuisbewegingen in beeld brengen.”
Maar ook een programma als Nederland van Boven kon niet tot stand worden gebracht zonder de informatie die het Kadaster in huis heeft. “Daarom hebben we er ook bewust aan meegewerkt. Hiermee konden we goed in beeld brengen wat voor soort gegevens we allemaal beschikbaar hebben.”
Het Kadaster is een betrouwbare publieke organisatie die blijft meebewegen met ontwikkelingen in de maatschappij. Het garandeert de rechtszekerheid in het registreren van vastgoedtransacties. Burmanje: “We doen dit al 180 jaar en zijn er goed in. Maar dit betekent niet dat we een wat stoffige organisatie zijn! Als mensen eenmaal met ons in aanraking komen, zijn ze vaak verrast door de enorme dynamiek die hier heerst.”
Dit blijkt onder meer uit de innovatieve ontwikkelingen bij het Kadaster. “Het is duidelijk dat we in grote mate een informatieorganisatie zijn”, verklaart ze. “We vergaren en verwerken enorme hoeveelheden informatie. We registreren, slaan informatie op en maken deze beschikbaar voor derden. De ontwikkelingen op dit terrein gaan ontzettend snel. Vroeger moest je met drie man met kijkers en meetlinten het terrein in, nu kan één persoon uitgerust met een tablet pc en de modernste apparatuur het werk doen.”
Ze noemt een ander voorbeeld: “Het Kadaster heeft eeuwen met kaarten gewerkt. Nu werken we objectgericht. Dat wil zeggen dat alle objecten (gebouwen, bomen, sloten en ga zo maar door) in een grote database zijn opgeslagen, en aan de hand daarvan worden kaarten gemaakt.
We zijn technisch tot steeds meer in staat. Hier komt bij dat we nu niet alleen registreren wat zich op de grond bevindt maar ook eronder en zelfs erboven! Denk maar aan leidingen en dergelijke die zich in de bodem bevinden, en aan de eigendomsrechten van appartementen. We werken echt in drie dimensies!”
De mogelijkheden die dit biedt, zijn volgens haar schier grenzeloos. “Vooral als je verschillende technologieën combineert. Zo maken we gebruik van touchtables, tafels waarvan het blad een groot aanraakscherm is. Je kunt hierop een enorme hoeveelheid informatie tonen. Bijvoorbeeld bij ruilverkaveling zet je de betrokken partijen eromheen en zij zien meteen wat de consequenties van bepaalde besluiten zijn. Voorheen moesten deze consequenties letterlijk in kaart worden gebracht – er werden kaarten getekend – nu zie je meteen wat de gevolgen van besluiten zijn. Dit werkt bijzonder snel en efficiënt.”
Het Kadaster staat midden in de samenleving
Het Kadaster wil blijven innoveren en werkt daarbij veel samen met partijen. Burmanje noemt als partners andere overheden, de wetenschap en private partijen. “We zijn bijvoorbeeld van oudsher partner van het notariaat. We zitten samen in het traject van de vastgoedtransacties. Vandaar ook dat we sterk met het notariaat samenwerken om dat traject kwalitatief beter en goedkoper te maken. Ook hierbij leunen we zwaar op technologie, en dan vooral op IT.”
Dit constant inspelen op actuele ontwikkelingen terwijl gelijktijdig de compleetheid en betrouwbaarheid van de informatie gewaarborgd moeten zijn, vergt veel van de flexibiliteit van de medewerkers van het Kadaster. “Ons takenpakket wordt steeds breder en ondertussen ontwikkelt de technologie zich in een rap tempo verder. Het verrast mij iedere keer weer als ik zie wat deze club mensen voor elkaar bokst.”
Het Kadaster is een publieke organisatie die volgens Burmanje ‘van oorsprong bescheiden’ is. “Maar het is wel belangrijk dat we vertellen over de mogelijkheden van onze informatie, zodat andere partijen ermee aan de slag kunnen. Om dat duidelijk te maken, zoeken we steeds meer de samenwerking met anderen op. Daarnaast zorgen we er natuurlijk voor dat we midden in de samenleving staan, want alleen zo kunnen we weten wat de behoefte is.”
‘Fossiele brandstoffen nog nodig naast duurzame bronnen’“We wekken met een efficiënt en flexibel productiepark een kwart van de in Nederland geproduceerde elektriciteit op”, zegt CEO Ruud Bos. “Dat schept verplichtingen, onder meer wat betreft de continuïteit. Daarom zijn wij voorstander van een efficiënte inzet van alle energiebronnen. Hernieuwbare energiebronnen alleen zijn op dit moment niet toereikend om in de groeiende energiebehoefte te voorzien. We zoeken continu naar een verantwoorde balans tussen het terugdringen van CO2 en de zekerheid van energie voor alle burgers en bedrijven. Fossiele brandstoffen zijn daarom vooralsnog niet weg te denken uit de energiemix.”
Hij legt uit: “Er zijn partijen die ervoor pleiten om alleen nog maar te investeren in duurzame oplossingen zoals windmolens. Wij vinden het onverstandig om nu al te kiezen voor één vorm van duurzame energie omdat we nog te veel moeten ontdekken over deze nieuwe energiebronnen. De innovaties gaan razendsnel en moeten allemaal een kans krijgen, zodat we uiteindelijk de juiste keuzes kunnen maken om met zekerheid betaalbare en duurzame energie te kunnen leveren aan de hele markt. In onze visie moet je daarom nu investeren in een mix van energiedragers.”
Duurzaam betekent voor Electrabel dat energie schoon, betaalbaar en betrouwbaar is. De afgelopen jaren is dan ook veel in gang gezet. “In Lelystad hebben we een van de modernste gascentrales ter wereld gebouwd, we hebben geïnvesteerd in biomassa en in windmolens, maar ook in een kolen-biomassacentrale. Dat heb je nodig om die driehoek in balans te houden.”
Deze centrale wordt gebouwd op de Maasvlakte in Rotterdam en maakt gebruik van kolen en kan daarnaast tot 50% biomassa – voornamelijk hout – als brandstof gebruiken. “Als je noodgedwongen gebruikmaakt van fossiele brandstoffen, doe het dan wel zo verantwoord mogelijk. Bijstoken met biomassa is daar een goed voorbeeld van”, aldus Bos.
Om steeds meer energie uit duurzame bronnen te kunnen halen, moet de manier waarop met fossiele energiebronnen wordt omgegaan grondig veranderen. Bos: “Bestaande centrales moeten flexibeler worden, omdat ze sneller hun productie moeten afstemmen op de behoefte. Daar zijn wij met ons park van met name gasgestookte centrales uitstekend op voorbereid.”
Hij doelt hiermee op de mogelijkheid om centrales uit en aan te kunnen zetten afhankelijk van de behoefte, maar ook afhankelijk van de levering van duurzame energie. Als het bijvoorbeeld niet waait, is er op dat moment meer energie nodig uit fossiele bronnen. Gascentrales zijn daar heel geschikt voor. “Een groot netwerk aan gascentrales maakt in deze overgangsperiode dan ook een onmisbaar deel uit van die flexibele energiemix”, aldus Bos. “Om permanent voldoende energie te kunnen garanderen, is het dan ook noodzakelijk om een vergoeding in het leven te roepen voor het beschikbaar houden van deze centrales.”
‘Electrabel zet in op efficiëntie en flexibiliteit van gehele energiemix’
We moeten met z’n allen minder energie gaan verbruiken. Dat is de verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven. De overheid schept de kaders. Daarnaast heeft de overheid zich ten doel gesteld dat in 2020 14% van het totale energieverbruik in Nederland duurzaam moet zijn. In 2010 was 4% van het totale energieverbruik in Nederland hernieuwbaar. Bos: “Er ligt een geweldige uitdaging om die sprong te maken, want duurzame energie is nog steeds duurder dan energie uit fossiele bronnen. Omdat subsidies onder druk staan, zien wij een oplossing in de leveranciersverplichting. Dan worden alle energieleveranciers in Nederland verplicht om een bepaald percentage duurzaam opgewekte elektriciteit te leveren, die ze moeten inkopen op de markt. Op die manier hoop je een marktprijs voor duurzaam tot stand te brengen, waardoor je loskomt van overheidssubsidiëring. Bovendien leidt dit tot goede concurrentie tussen duurzame vormen van energie, wat de snelheid van innovaties ten goede komt.”
Hij vervolgt: “Dit idee wordt inmiddels binnen de sector vrij breed gesteund. Minister Verhagen heeft toegezegd dat hij wil toewerken naar introductie van dat systeem in 2015. Wij hebben er hoge verwachtingen van, want hiermee kun je financiële middelen losmaken om de nodige investeringen te doen.”
Nederland loopt niet voorop als het gaat om duurzame energieopwekking. Bos: “Dat heeft voor een deel te maken met geografische omstandigheden. Zo hebben landen met bergen meer waterkracht. Maar voor een deel komt dat ook door overheidsbeleid.”
Hij legt uit: “In Nederland volgen subsidiesystemen elkaar in hoog tempo op, waardoor investeerders lang de kat uit de boom kijken. Daarbij komt dat Nederland een klein land is, dat behoorlijk vol is, waardoor vergunningsprocedures niet altijd even gemakkelijk zijn. Als je in Nederland een windmolenpark wil realiseren van enige omvang, dan sta je onherroepelijk bij mensen in de achtertuin.”
Om de concurrentiekracht binnen de markt evenwichtig te houden, is het volgens Bos van belang dat in heel Europa dezelfde regels gaan gelden. “Als in het ene land veel restricties gelden, maar in het buurland nauwelijks, dan vertrekken energieproducenten al snel over de grens.” Ondanks deze beperkingen denkt Electrabel de komende jaren goede voortgang te kunnen maken op het gebied van duurzame energieopwekking. Bos: “We zetten daarom in op een mix, waarbij we de nadruk steeds meer naar duurzaam verschuiven.”
Samenwerking en outsourcing leiden tot flexibele organisatieHet Kadaster beweegt mee met de maatschappelijke, sociale en economische ontwikkelingen. Hierdoor ontstaat een Kadaster dat steeds compacter wordt, een ‘kernkadaster’ dat minimaal nodig is om de wettelijke taak uit te voeren, terwijl daarnaast steeds meer wordt samengewerkt met andere partijen.
“We zitten nu in een proces waarbij wij weer te maken hebben met een enorme bezuinigingsslag en de discussie over de compacte overheid. Er wordt ook aan ons gevraagd hoe wij hierin denken te kunnen bijdragen”, vertelt mevrouw drs. Th.A.J. Burmanje, voorzitter van de Raad van Bestuur van het Kadaster in Apeldoorn. “Het ligt voor de hand om weer allerlei bezuinigingen toe te passen, maar dat hebben wij al fors gedaan. We zijn daar zelf in 2005 mee begonnen, met het oog op de toekomst. Toen kwam daar de financiële crisis overheen, die ons zeer heeft geraakt. Wij zijn immers voor 65% afhankelijk van de vastgoedsector. Bezuinigen betekent voor ons veelal dat dit ten koste gaat van het personeelsbestand, want alleen daar kunnen we kosten verlagen.”
In plaats van weer in de kosten te gaan snijden, heeft het Kadaster in Den Haag een plan ingediend waarin de voorkeur wordt gegeven aan het anders organiseren van bepaalde processen. Burmanje legt uit: “Er zijn verschillende partijen in overheidsland die met hetzelfde bezig zijn, bijvoorbeeld de winning van beeldmateriaal dat wij nodig hebben. Dit betekende dat wel zes verschillende partijen boven Nederland vlogen. Wij hebben gezegd: laten we dat nu samen doen, dan kun je een enorme effectiviteitsslag maken. En we hebben een plan ingediend om op het gebied van informatieverwerking nog meer te gaan samenwerken. Zo hebben ze bij de Dienst Landelijk Gebied een prachtig Competence Center en wij hebben ook zoiets, alleen minder uitgebreid. Als je dat weet samen te voegen, dan behaal je daar voordeel uit. De kwaliteit gaat er niet op achteruit – die gaat er soms zelfs op vooruit – en de effectiviteit neemt sterk toe.”
Zo heeft het Kadaster een vrij uitgebreid plan neergelegd over hoe processen rondom geo-informatie en de organisaties die zich allemaal op dat terrein bewegen efficiënter kunnen worden georganiseerd. Burmanje erkent dat ook dit gepaard kan gaan met een inkrimping van organisaties. “Maar hiermee houden we wel de kwaliteit van onze dienstverlening in stand. We bundelen onze krachten en bieden in sommige gevallen zelfs een beter eindproduct dan voorheen.”
Het Kadaster gaat mee in sociale en economische ontwikkelingen
Door de verlaging van het werkaanbod omdat het aantal vastgoedtransacties sterk terugliep, moest het Kadaster maatregelen nemen. “We zijn begonnen met de schil van flexibele werknemers dunner te maken”, vertelt Burmanje. “Dat doe je altijd het eerst omdat je je eigen mensen wilt sparen. Maar we moeten toch flexibel kunnen reageren op toekomstige ontwikkelingen. Daarom nemen we nu sourcing onder de loep als een van de methodieken om opnieuw flexibiliteit in de organisatie terug te brengen.”
Ze vervolgt: “Dit bekijken we onder andere bij landmeetkundige activiteiten en ook op IT-gebied is waarschijnlijk op dit vlak veel mogelijk. Dat zijn ingewikkelde trajecten, want dit zijn voor ons heel belangrijke activiteiten – een van onze levensaders – en dan moet je wel heel veel vertrouwen hebben in partijen die dat over gaan nemen.”
Een andere actuele ontwikkeling waar het Kadaster mee te maken krijgt is de toenemende vraag naar open data. “De wereld vraagt om de beschikbaarheid van informatie en data op ieder gewenst moment, met nagenoeg geen drempels en zeker geen financiële.” Burmanje stelt dat deze tendens is ingezet door Google. “Dat daarvan nu terug begint te komen, want het werd gefinancierd door adverteerders, maar die adverteerders trekken zich terug vanwege de crisis. Google ontwikkelt nu een ander financieel model, waarin het zich wel laat betalen voor zijn informatie.”
Het Kadaster is een tariefgestuurde organisatie. De gebruikers betalen voor de dienstverlening. Mensen die een huis kopen, betalen voor de informatie die ze nodig hebben om dit te kunnen doen. “Dat principe komt nu ter discussie te staan”, stelt Burmanje. “Maar iemand zal ervoor moeten betalen; er moet een financiering onder liggen, want wij willen onze kwaliteit kunnen waarborgen en een directe relatie met onze klanten handhaven. Daarnaast hebben wij bijna de plicht om te innoveren, om mee te gaan in de vragen en ontwikkelingen van onze klanten. Ook dat vergt investeringen.”
Zij denkt dat het Kadaster zich meer en meer gaat ontwikkelen als ketenpartner. “Wij zullen natuurlijk onze wettelijke taak blijven uitvoeren, maar de rest zullen we steeds meer samen doen met andere partijen. Wij maken deel uit van processen en moeten bepalen wat onze taak in die processen is, waarbij andere taken aan andere partners worden overgelaten. Samenwerking en verbinding met andere partners in een procesketen staan bij ons hoog genoteerd.”
Notarissen zijn bijvoorbeeld de grootste klantengroep van het Kadaster. “Wij zijn aan elkaar gebonden”, stelt Burmanje. “Makelaardij heeft daar ook een rol in. Het is nu veel meer aan de orde dat wij met elkaar die zaken verdelen en bekijken. Ik breid dat het liefst ook uit naar het bedrijfsleven. Je kunt geen scheidslijn meer trekken tussen markt en overheid. Je kunt veel beter met elkaar afspreken hoe we samen optrekken. Informatie laat zich niet meer begrenzen, ook niet door landsgrenzen.”
Snel reageren op veranderende marktenWie het over de bouw heeft, heeft het al snel over de economie. Eric Slokker, algemeen directeur van Slokker Bouwgroep BV, heeft het liever over ‘een andere markt’. “Deze vraagt om een veranderde rol van de bedrijven, dit leidt tot nog meer uitdagingen en uitdagingen zijn leuk.”
Slokker benadrukt: “Het zijn geen slechte tijden. Wel andere tijden. We moeten scherper inspelen op de veranderingen, innovatief zijn. Dat vind ik heerlijk.”
Hij legt uit: “Iedereen heeft last van deze markt, maar je kunt wel de goede dingen eruit halen. De markt praat bijvoorbeeld al heel lang over consumentgericht denken, bouwen en oplossen; nu gaan we dat ook daadwerkelijk doen. Deze tijden dwingen ons om de handen uit de mouwen te steken. Maar ook dat is iets waar we nog nooit slechter van zijn geworden. We zijn weer terug op aarde; dat spreekt mij aan.”
Duurzaamheid, een innovatieve instelling en flexibiliteit zijn drie begrippen die op Slokker van toepassing zijn. Eric Slokker stelt: “De markt dwingt ons hiermee bezig te zijn en dat is een goede zaak. Wij kunnen ons hierin onderscheiden en doen dit dan ook graag.”
Slokker heeft van oudsher innovatie hoog op de agenda staan. Zo liep dit bedrijf voorop bij de invoering van nieuwe technieken, zoals gietbouw, de ankerloze bouwmuur, houtskeletbouw en het in 1980 ontwikkelde energiezuinige Spaarhuis. “We hebben bijvoorbeeld onlangs in Heeswijk-Dinther een project geïnitieerd waarbij we woningen hebben neergezet met een EPC van 0, ofwel ze zijn energieneutraal. Het Kyoto-verdrag wil dat we daaraan in 2020 voldoen; dat hebben wij dus nu al gerealiseerd.”
In dit project, dat de naam ‘Mijn Groene Eiland’ draagt, maakt Slokker gebruik van een aantal duurzame technieken. Zo wordt met een warmtepomp in de winter warmte aan de bodem onttrokken en in de zomer in de bodem opgeslagen. Met 40 m2 zonnecellen wordt jaarlijks 5000 kWh aan energie opgewekt en een zonneboiler voorziet voor een kwart in de warmwaterbehoefte. Warmte uit het warme douchewater wordt teruggewonnen en teruggeleid naar de voorraadboiler, alle vertrekken zijn voorzien van vloerverwarming/-koeling en een ventilatiesysteem reguleert de ventilatie. Uiteraard zijn alle kieren gedicht en zijn de woningen uitmuntend geïsoleerd.
Slokker vervolgt: “Een ander innovatief voorbeeld vanuit ons bedrijf is Het Leefhuis, dat nu al een standaard-EPC van 0,5 heeft, terwijl de norm in Nederland 0,6 is. Met enkele aanpassingen is de woning eenvoudig geheel energieneutraal te maken.”
‘Het zijn geen slechte tijden, wel andere tijden’
Slokker benadrukt dat niet alleen het verdrag van Kyoto, maar ook de economische ontwikkelingen een impuls hebben gegeven om duurzamer te bouwen. “We moeten in kwaliteit en duurzaamheid investeren om de aantrekkelijkheid en het onderscheidende vermogen van onze producten te onderstrepen.”
Hij legt uit: “In kwaliteit hebben we altijd al geïnvesteerd, met name in de woningbouw, waarin we onze sporen hebben verdiend; kwaliteit in producten, maar ook in afspraken. Een van onze kenmerken is dat men ons nogal eens lastig vindt in de voorbereiding. Ik noem dat niet lastig, maar kritisch. Het voordeel is dat zodra we overgaan tot de productie, deze vervolgens fluitend uitgevoerd kan worden. We zeggen altijd: je bouwt eerst op papier, daarna pas buiten, in de natuur. Op papier kun je nog ongestraft aanpassen, maar als je eenmaal buiten bezig bent, wordt dit een stuk moeilijker en kostbaarder. Bovendien komt een adequate voorbereiding ten goede aan het milieu, want alles wat je later aanpast, moet je opnieuw doen en dit gaat gepaard met extra aan- en afvoer.”
Slokker noemt zijn bedrijf goed en flexibel georganiseerd. “Door onze korte organisatielijnen kunnen we snel reageren op veranderende markten. Waar we bijvoorbeeld nu veel in doen is de multifunctionele bouw. Dit zijn echt prachtige projecten.”
Een goed voorbeeld hiervan is de herbestemming van het gemeentelijke monument De Melkfabriek in Hilversum tot 43 woningen, een basisschool (1600 m2), een kinderopvang (250 m2), een peuterspeelzaal (50 m2) en een tweelaagse ondergrondse parkeergarage. Slokker: “Een gecompliceerde opdracht, maar wel iets prachtigs om te doen. Zo hebben we momenteel nog veel meer projecten, bijvoorbeeld in Tilburg – project De Nieuwe Heikant – waar we 166 huur-, 24 koop-, 112 zorgappartementen en 3500 m2 commerciële ruimten in één geïntegreerd project realiseren.”
Slokker vervolgt: “We zijn van oudsher een woningbouwer, dat zijn we nog steeds, maar de variatie daarin en de flexibiliteit van de organisatie is veranderd. We hebben nu meer gecombineerde projecten en dat gaat ons heel goed af.”
De aantallen van de honderden grondgebonden woningen zijn voorbij en komen volgens Slokker niet meer terug. “Dat is niet erg”, vindt hij. “Er is nog genoeg te doen in dit land. ‘De markt’ blijft altijd bestaan; bij iedere economie past een specifieke markt, dus ook bij deze economie!”