Nederland: genoeg reden voor optimisme

“Volgend jaar zijn de economische problemen nog niet voorbij”, verwacht Mark Cliffe, Chief Economist van ING. Dat is geen reden tot groot pessimisme, want Nederland is volgens hem goed bezig. “Bovendien liggen er voor de export nog volop kansen”, bevestigt Diederik van Wassenaer, Global Head Clients & Network bij ING.

“In 2013 zal de eurocrisis nog niet voorbij zijn”, verwacht Mark Cliffe, verantwoordelijk voor ING’s researchactiviteiten. “Het grootste probleem is dat deze crisis niet puur economisch is, maar eerder sociaal-politiek. Niet voor niets praat ik tegenwoordig met klanten veel vaker over Europese politieke thema’s. Politiek en economie beïnvloeden elkaar in Europa meer dan ooit. Natuurlijk zijn politieke ontwikkelingen voor economen nooit onbelangrijk, maar tegenwoordig volg ik de Europese politiek echt op de voet”, vertelt hij. Tekenend is Cliffe’s resolute antwoord op de vraag wat volgens hem in 2013 het belangrijkste agendapunt is: “De verkiezingen in Duitsland.”

‘Nederland onderschat wel eens de eigen kracht op het gebied van handel en logistiek’

Europese marathon

Die verkiezingen zijn zo belangrijk vanwege de leidende rol van Duitsland in Europa, zowel economisch als politiek. “Zo langzamerhand is zowel voor economen als voor veel politici duidelijk dat er maar één uitweg is uit deze crisis: toewerken naar een politieke en fiscale unie”, meent Cliffe. Ook volgens Angela Merkel, de huidige bondskanselier van Duitsland, ligt in die richting de oplossing. Maar Duitsland heeft ook politici die hun achterban een alternatief voorhouden. “Griekenland uit de eurozone duwen? Dat zou een dramatische vergissing zijn”, aldus Cliffe, die niet verwacht dat het zover zal komen. “Europese landen, banken en bedrijven zijn zeer nauw met elkaar verbonden. Bovendien zou dat een precedent scheppen voor andere Europese landen om de eurozone te verlaten.” De gevolgen van zo’n domino-effect zijn rampzalig voor álle Europese landen, zo bleek uit eerder dit jaar gepubliceerde berekeningen van zijn onderzoeksafdeling. “Steeds meer politici beseffen wat er op het spel staat. Desondanks ligt een snelle oplossing niet voor de hand. Angela Merkel zei terecht dat het onvermijdelijke proces van Europese integratie eerder een marathon dan een sprint zal zijn. Helaas zijn we nog niet eens halverwege die marathon. We moeten nog door heel wat pijnlijke fasen heen.”

Eenwordingsproces

Vraagt dat dan niet om meer daadkracht van Europese politici? “Het is makkelijk om kritisch te zijn over politici,” vindt Cliffe, “maar zij hebben te maken met hun achterban die geconfronteerd wordt met moeilijke sociale omstandigheden als groeiende werkeloosheid. Desondanks hebben Europese politici vooruitgang geboekt. Een jaar geleden durfde nog niemand serieus over een bankenunie of over Europese obligaties te praten. Inmiddels zijn dat serieuze gespreksonderwerpen. Ja, het gaat langzaam, maar we gaan in de juiste richting.”

Diederik van Wassenaer, Global Head Clients & Network bij ING, onderschrijft het betoog van Cliffe. “Natuurlijk gaat het langzaam, maar kijk naar de geschiedenis”, zegt hij. “De Verenigde Staten hadden er een eeuw voor nodig om tot een politieke en economische eenheid te komen. Daarbij moesten grote tegenstellingen worden overbrugd, wat zelfs uitmondde in een burgeroorlog. In Europa hebben we gelukkig een ander startpunt. Bij ons is het voorkomen van oorlog de basis geweest voor het eenwordingsproces. Wel moeten vergelijkbare grote tegenstellingen worden overbrugd. Dat betekent voorzichtig manoeuvreren en in dat proces blijven borgen dat sterkere landen de zwakkere landen ondersteunen.”

Exportkracht

Welk scenario de eurozone ook zal volgen: voor Nederland is export het belangrijkste thema. “De Nederlandse export zal naar verwachting van de International Trade Study van het ING Economisch Bureau in 2012 met zo’n 6% toenemen ten opzichte van een jaar eerder”, zegt Van Wassenaer, “en is daarmee met een totale verwachte omvang van circa 435 miljard euro ruimschoots terug op het niveau van 2008, toen de economische crisis begon.”

“Dat bewijst precies wat jullie kracht is”, voegt Cliffe, zelf Brit, toe. “Dat onderschatten jullie Nederlanders wel eens. Voor een klein land is jullie positie in de internationale handel ijzersterk, dankzij jullie openheid en jullie geweldige infrastructuur. Met Rotterdam zijn jullie alleen al dé grondstoffenhaven voor Duitsland. Bovendien zijn bij het vervoer over water en wegen veel Nederlandse bedrijven betrokken. Omdat jullie slim en heel efficiënt zijn op het gebied van logistiek.”

Van Wassenaer vult aan: “Neem de Nederlandse bloemenveilingen. Lelies voor de Italiaanse markt worden in Italië geteeld, maar verhandeld via de Nederlandse veiling. Efficiënt werken, snelle dienstverlening van hoge kwaliteit bieden; hiermee onderscheiden onze veilingen zich op de wereldmarkt.”

Ook goed nieuws is dat onze export naar nieuwe groeimarkten, zoals China, Taiwan en Turkije, een stijgende lijn vertoont, zo blijkt uit onderzoek van ING. Maar Nederland heeft volgens Cliffe meer ijzers in het vuur. “Nederland heeft ook de kennisinfrastructuur om sterke niches te ontwikkelen. ASML zie ik daarvan als een voorbeeld. Jullie topsectorenbeleid is een goed antwoord op de crisis. Je hoeft tenslotte niet overal goed in te zijn, zolang je maar een aantal sterke niches hebt. Ik vind het verstandig dat jullie nieuwe kabinet dat topsectorenbeleid voortzet. De Nederlandse politiek zoekt de oplossingen in de goede richting. Door nu te beginnen met belangrijke hervormingen. Dat zijn pijnlijke stappen, maar voor een gezonde economie op de lange termijn onvermijdelijk.”

Intussen geeft onze exportontwikkeling houvast, aldus Van Wassenaer. “En ING zet zijn vierduizend filialen wereldwijd graag in om de Nederlandse export verder te helpen groeien.”