De stad als digitaal ecosysteem

Hoe kun je als gemeentelijke organisatie voldoen aan de verwachtingen van alle Amsterdammers? Begrijpelijkerwijs willen die wonen in een stad die schoon, groen, duurzaam, veilig, toegankelijk en behulpzaam is, maar dat is op organisatorisch niveau een flinke uitdaging. Sinds de gemeente de digitale transformatie ter hand heeft genomen, wordt flink geïnvesteerd in het stroomlijnen van alle informatie-uitwisseling. De data- en technologieafdelingen van de gemeente, waar verspreid over de stad liefst 1500 mensen werken, werken onophoudelijk om de beschikbare data te ontsluiten via het centrale dataplatform.

Daarbij wordt scherp gelet op cybersecurity, want ‘security by design’ én ‘privacy by design’ zijn leidend in dit proces, vertelt Marleen Gebraad, directeur Data. “Niet alleen vanuit wet- en regelgeving, maar ook omdat we het vertrouwen van de burger in de overheid niet mogen verspelen. Bij koppeling van informatiesystemen blijven alle persoonlijke gegevens, waarvan alleen de noodzakelijke worden opgeslagen, veilig afgeschermd. Tegelijk onderschrijven we van harte het voornemen als overheid om zo open mogelijk te zijn. Ons uitgangspunt is: alle data zijn toegankelijk, tenzij. Met onderzoek.amsterdam.nl, openresearch.amsterdam en data.amsterdam.nl hebben we bijvoorbeeld drie sites boordevol info over de stad.”

‘Ook bij praktische werkprocessen kunnen data helpen om betere besluiten te nemen’

Complexe koppeling

Voortdurend zijn Gebraad en haar collega’s op zoek naar slimme manieren om de beschikbare informatie, die vanuit steeds meer afdelingen gestructureerd naar het dataplatform stroomt, te benutten. Zo speelt de gemeente graag een rol in het tegengaan van energiearmoede onder haar inwoners. Signaleren waar welke hulp nodig is, lukt echter alleen met informatie van verschillende partijen, van energiemaatschappijen en netbeheerders tot werkgevers en uitkeringsinstanties. Gebraad: “Die datakoppeling is erg complex, mede door de privacy-randvoorwaarden. Toch vinden we als gemeente dat we hierin een rol moeten spelen. Techgiganten als Google en Facebook hebben een commercieel belang bij gegevenskoppeling; als gemeente willen we er een digitaal ecosysteem mee creëren om Amsterdammers zo goed mogelijk van dienst te zijn.”

Zo is Amsterdam druk bezig om een coalitie van verschillende partijen in de zorg aan een centraal platform te koppelen, zodat elke Amsterdammer snel toegang kan krijgen tot de juiste zorg, van specialistisch consult tot thuishulp. Die kansengelijkheid is echter niet te realiseren zonder ook naar de Amsterdammers zelf te kijken: hoe bereik je de mensen die digibeet zijn, geen internet hebben of het Nederlands niet machtig zijn? Gebraad: “Een van de belangrijkste voorwaarden voor onze digitale transformatie is dat die inclusief is: iedereen moet kunnen meedoen. Of dat nu via bibliotheken, buurthuizen of computercursussen kan worden bereikt: inclusiviteit maakt nadrukkelijk deel uit van onze strategie.”

Lantaarnpalen scannen

Een praktisch voorbeeld van de voordelen van centrale gegevenskoppeling is de schoonmaak in de stad. Het zou mooi zijn om realtime te weten waar het vuil ligt en daar meteen een vuilnisauto heen te kunnen sturen. Die info kan binnenkomen via een melding op een app, maar je zou daarvoor ook de beelden van de scanauto’s van parkeercontrole kunnen gebruiken. Gezichten op die beelden moeten eerst worden geblurd, dus misschien is het dan goedkoper om de camera’s lager op de wagens te monteren. “Dit toont hoe je slim met zulke data kunt omgaan, al is zulk gebruik van deze beelden nu juridisch nog niet toegestaan. Die scanauto’s worden nu wel al gebruikt om lantaarnpalen te scannen: waar staan ze precies en in welke staat? Hetzelfde zijn we aan het opzetten voor bomen en het onderhoud daarvan.”

Zulk datagedreven werken, dat Gebraad onvermoeibaar promoot binnen de gemeentelijke organisatie, kan ook in de meest praktische beroepen verschil maken. “Ieders werk verandert door digitalisering. Het is goed om daar actief over na te denken: wat betekent het voor mijn werk? Die vraag is voor elke afdeling relevant.”

Instromend talent

De aanzienlijke inspanning op technologiegebied maakt dat Amsterdam voortdurend behoefte heeft aan nieuw talent. De gemeente investeert flink in nieuwe instroom, onder meer met stages en traineeships, en de doorontwikkeling van eigen medewerkers, zegt Gebraad. “De gemeente is zo groot – je kunt hier alle kanten op. En je raakt hier snel echt betrokken, want jouw werk heeft direct impact op het reilen en zeilen van de stad. Ik kijk steeds bewuster om me heen als ik door de stad fiets: is het hier schoon, hoe ligt alles erbij? Je werk doet ertoe; dat geeft veel voldoening.”